Trong bối cảnh đại dương đang đối mặt với hàng loạt thách thức như đánh bắt quá mức, ô nhiễm, biến đổi khí hậu và suy thoái hệ sinh thái biển, nhu cầu bảo tồn và quản lý bền vững nguồn tài nguyên biển trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Một trong những giải pháp hiệu quả và được áp dụng rộng rãi trên toàn cầu chính là mô hình MPAs (Marine Protected Areas). Đây được xem như “lá chắn xanh” giúp duy trì đa dạng sinh học, phục hồi nguồn lợi thủy sản và hỗ trợ sinh kế cho cộng đồng ven biển. Vậy mô hình MPAs (Marine Protected Areas) là gì, tầm quan trọng ra sao và chúng hoạt động như thế nào? Hãy cùng Lasi tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
Khu bảo tồn biển – danh từ, trong tiếng Anh được gọi là Marine Protected Area, viết tắt là MPA.
Khu bảo tồn biển là loại hình khu bảo tồn thiên nhiên, được xác lập ranh giới trên biển, đảo, quần đảo, ven biển để bảo vệ đa dạng sinh học biển. (Theo Luật Thủy sản năm 2017)
Khu bảo tồn biển bao gồm những hoạt động liên quan đến việc bảo vệ các khu vực biển tự nhiên theo các mục tiêu quản lí được xác định. Các khu bảo tồn biển có thể được bảo tồn vì một số lí do như bảo vệ tài nguyên kinh tế, bảo tồn đa dạng sinh học và bảo vệ các loài sinh vật.
Khu bảo tồn biển là những vùng phân định với những qui định về những hành động được phép hoặc không được phép thực hiện. (Theo International Union for Conservation of Nature – IUCN)
>> Xem thêm: Thách Thức Ngành Tôm Châu Á: Dịch Bệnh Và Chi Phí Leo Thang
1. Khu bảo tồn biển bao gồm vườn quốc gia, khu dự trữ thiên nhiên, khu bảo tồn loài – sinh cảnh, khu bảo vệ cảnh quan. Việc phân cấp khu bảo tồn biển thực hiện theo qui định của pháp luật về đa dạng sinh học.
2. Tiêu chí xác lập khu dự trữ thiên nhiên, khu bảo vệ cảnh quan thực hiện theo qui định của pháp luật về đa dạng sinh học.
3. Tiêu chí xác lập vườn quốc gia bao gồm:
a) Có hệ sinh thái biển quan trọng đối với quốc gia, quốc tế, đặc thù hoặc đại diện cho một vùng sinh thái tự nhiên;
b) Là nơi sinh sống tự nhiên thường xuyên hoặc theo mùa của ít nhất một loài thủy sản thuộc Danh mục loài nguy cấp, quí, hiếm được ưu tiên bảo vệ hoặc thuộc nhóm loài thủy sản cấm khai thác trong Danh mục loài thủy sản nguy cấp, quí, hiếm;
c) Có giá trị đặc biệt về khoa học, giáo dục;
d) Có cảnh quan môi trường, nét đẹp độc đáo của tự nhiên, có giá trị du lịch sinh thái.
4. Tiêu chí xác lập khu bảo tồn loài – sinh cảnh bao gồm:
a) Khu bảo tồn loài – sinh cảnh cấp quốc gia là nơi sinh sống tự nhiên thường xuyên hoặc theo mùa của ít nhất một loài thủy sản thuộc Danh mục loài nguy cấp, quí, hiếm được ưu tiên bảo vệ hoặc thuộc nhóm loài thủy sản cấm khai thác trong Danh mục loài thủy sản nguy cấp, quí, hiếm; có giá trị đặc biệt về khoa học, giáo dục;
b) Khu bảo tồn loài – sinh cảnh cấp tỉnh là nơi sinh sống tự nhiên thường xuyên hoặc theo mùa của ít nhất một loài thủy sản đặc hữu hoặc loài thủy sản bản địa có giá trị đặc biệt về khoa học, kinh tế; có giá trị đặc biệt về sinh thái, môi trường. (Theo Luật Thủy sản năm 2017)
– Bảo tồn đa dạng sinh học: Các khu bảo tồn biển (MPA) hướng đến mục tiêu bảo vệ các môi trường sống biển dễ bị tổn thương và có ý nghĩa sinh thái quan trọng, chẳng hạn như rạn san hô hoặc núi ngầm, đồng thời bảo vệ sự đa dạng của các loài sinh vật biển. Bằng cách thiết lập các khu bảo tồn, chính phủ và các tổ chức bảo tồn có thể giúp giảm thiểu các mối đe dọa như đánh bắt quá mức, phá hủy môi trường sống và ô nhiễm.
– Quản lý nghề cá: Các khu bảo tồn biển (MPA) có thể đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì quần thể cá và hỗ trợ nghề cá bền vững. Bằng cách thực hiện các quy định như hạn ngạch đánh bắt, hạn chế ngư cụ, hoặc đóng cửa theo mùa trong các MPA, chính quyền có thể giúp bổ sung nguồn lợi cá, bảo vệ bãi đẻ và thúc đẩy sự phục hồi của các loài đang bị suy giảm.
– Nghiên cứu và giám sát sinh thái: Các khu bảo tồn biển thường đóng vai trò như những phòng thí nghiệm sống cho các nhà khoa học nghiên cứu hệ sinh thái biển, theo dõi xu hướng đa dạng sinh học và đánh giá hiệu quả của các chiến lược bảo tồn. Các nhà nghiên cứu có thể điều tra tác động của biến đổi khí hậu, nghiên cứu sự tương tác giữa các loài và thu thập dữ liệu để đưa ra quyết định quản lý trong tương lai.
– Giáo dục và du lịch: Các khu bảo tồn biển có thể đóng vai trò là điểm giáo dục, tạo cơ hội cho công chúng tìm hiểu về hệ sinh thái biển, bảo tồn và sử dụng bền vững tài nguyên. Ngoài ra, các khu bảo tồn biển được quản lý tốt có thể thu hút khách du lịch quan tâm đến du lịch sinh thái, lặn biển, lặn ống thở hoặc các hoạt động giải trí khác, góp phần thúc đẩy kinh tế địa phương.
Các khu bảo tồn biển (MPA) đóng vai trò như “lá chắn sinh thái” của đại dương, tạo nơi trú ẩn an toàn cho hàng nghìn loài sinh vật biển trước những mối đe dọa ngày càng gia tăng như đánh bắt quá mức, ô nhiễm và suy thoái môi trường sống. Nhờ duy trì các khu vực sinh sản và phát triển tự nhiên, MPA không chỉ giúp bảo tồn đa dạng sinh học mà còn tái tạo và bổ sung nguồn lợi thủy sản, góp phần ổn định sinh kế cho cộng đồng ven biển và đảm bảo an ninh lương thực lâu dài.
Bên cạnh đó, MPA còn mang lại giá trị khoa học to lớn khi trở thành “phòng thí nghiệm tự nhiên” cho các nghiên cứu về sinh thái biển, biến đổi khí hậu và các giải pháp bảo tồn. Dữ liệu từ các khu bảo tồn này giúp con người hiểu rõ hơn về cơ chế phục hồi của hệ sinh thái, từ đó tối ưu hóa chiến lược quản lý và khai thác tài nguyên biển theo hướng bền vững và có trách nhiệm.
>> Xem thêm: Khai Thác IUU Và Những Quy Định Ngư Dân Cần Biết
Có thể thấy, mô hình MPAs (Marine Protected Areas) không chỉ là công cụ quan trọng trong việc bảo vệ đa dạng sinh học và phục hồi hệ sinh thái mà còn góp phần trực tiếp vào sự phát triển kinh tế – xã hội của các cộng đồng ven biển. Đối với Việt Nam – quốc gia có đường bờ biển dài và giàu tiềm năng sinh thái, việc mở rộng và vận hành thành công các MPAs chính là bước đi chiến lược để bảo vệ tài nguyên biển, nâng cao hình ảnh quốc gia. Đồng thời đảm bảo sự cân bằng giữa bảo tồn và phát triển cho thế hệ hôm nay và mai sau.
CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ KHOA HỌC KỸ THUẬT – LASI
Bài viết liên quan
Ngành thủy sản hiện đang giữ vai trò trụ cột trong phát triển kinh tế nông nghiệp Việt Nam, đóng góp đáng kể vào GDP và xuất khẩu quốc gia. Tuy nhiên, sự tăng trưởng nhanh kéo theo nhiều vấn đề về môi trường, dịch bệnh và hiệu quả sản xuất. Trong bối cảnh đó, […]
Trong lĩnh vực giao thông hàng hải, quá trình tàu cập cầu được xem là một trong những thao tác kỹ thuật phức tạp và rủi ro nhất. Chỉ trong vài phút cuối cùng của hành trình, một sai lệch nhỏ về góc cập cầu, tốc độ hay khoảng cách cũng có thể dẫn đến […]
Trong lĩnh vực giao thông hàng hải, việc tàu cập cảng là một trong những giai đoạn quan trọng và tiềm ẩn nhiều rủi ro nhất. Chỉ cần một sai lệch nhỏ về khoảng cách tàu cập cảng, vận tốc hoặc góc tiếp cận có thể dẫn đến va chạm, gây thiệt hại lớn về […]
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, nhu cầu sử dụng năng lượng tăng nhanh trong khi nguồn nhiên liệu hóa thạch (than đá, dầu mỏ, khí đốt) dần cạn kiệt, thế giới đang chuyển mình mạnh mẽ sang các nguồn năng lượng sạch – hướng đi vừa đảm bảo phát […]
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và giá vật tư ngày càng tăng. Người nuôi trồng thủy sản đang phải đối mặt với nhiều thách thức: chất lượng nước kém, dịch bệnh bùng phát, năng suất không ổn định, và chi phí sản xuất cao. Để giải quyết bài toán […]
Trong bối cảnh chuyển dịch năng lượng toàn cầu đang diễn ra mạnh mẽ, điện mặt trời đã trở thành một trong những nguồn năng lượng tái tạo được ưu tiên phát triển hàng đầu. Tuy nhiên, để khai thác tối đa tiềm năng của nguồn năng lượng sạch này, việc dự báo sản lượng […]
Trong thời đại chuyển đổi xanh và phát triển bền vững, dự án năng lượng đang trở thành từ khóa trọng tâm trong chiến lược phát triển của nhiều quốc gia và doanh nghiệp. Không chỉ đơn thuần là những công trình sản xuất điện, mỗi dự án năng lượng ngày nay còn thể hiện […]
Trong bối cảnh nguồn tài nguyên biển đang chịu áp lực nghiêm trọng từ khai thác quá mức và biến đổi khí hậu, chứng chỉ MSC (Marine Stewardship Council) trở thành một trong những tiêu chuẩn quốc tế quan trọng nhất nhằm thúc đẩy nghề khai thác thủy sản bền vững. Đây không chỉ là […]
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng và nhu cầu năng lượng toàn cầu không ngừng mở rộng, năng lượng gió đang nổi lên như một trong những trụ cột quan trọng của quá trình chuyển đổi năng lượng sạch. Trong đó, điện gió trên bờ (onshore wind power) được xem […]
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và lưu lượng vận tải biển ngày càng gia tăng, nước dằn tàu (ballast water) đóng vai trò không thể thiếu trong việc đảm bảo ổn định, cân bằng và an toàn cho tàu biển trong suốt hành trình. Tuy nhiên, chính nguồn nước tưởng chừng “vô hại” này […]
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và nhu cầu về thực phẩm an toàn, truy xuất nguồn gốc ngày càng cao, ngành nuôi trồng thủy sản đang đứng trước yêu cầu cấp thiết phải chuyển đổi theo hướng bền vững, có trách nhiệm và thân thiện với môi trường. Để đáp ứng những tiêu chuẩn […]
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường ngày càng gia tăng, kiểm soát chất lượng nước trong nuôi trồng thủy sản trở thành một trong những yếu tố then chốt quyết định sự thành công của mô hình nuôi. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng LASI tìm hiểu […]
