Ngành thủy sản Việt Nam từ lâu đã giữ vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc gia, không chỉ tạo sinh kế cho hàng triệu ngư dân mà còn đóng góp lớn vào kim ngạch xuất khẩu. Tuy nhiên, từ năm 2017, khi Ủy ban Châu Âu (EC) rút “thẻ vàng” đối với hoạt động khai thác thủy sản do chưa đáp ứng các quy định chống khai thác bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU), ngành thủy sản nước ta đã phải đối mặt với nhiều thách thức. Thẻ vàng IUU không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến xuất khẩu vào thị trường EU mà còn tác động dây chuyền đến uy tín, chi phí sản xuất, khả năng cạnh tranh và quá trình phát triển bền vững của toàn ngành.
Vậy, thẻ vàng IUU đã tác động đến ngành thủy sản Việt Nam như thế nào và cần những giải pháp gì để tháo gỡ?
“Thẻ vàng” thủy sản là một cảnh báo do Ủy ban Châu Âu (EC) đưa ra đối với các quốc gia chưa tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về khai thác hải sản khi xuất khẩu vào thị trường Liên minh Châu Âu (EU). Cảnh báo này chủ yếu liên quan đến những hành vi khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).
Khác với “thẻ đỏ” – đồng nghĩa với lệnh cấm xuất khẩu hải sản vào EU, “thẻ vàng” chưa phải là hình phạt cuối cùng. Tuy nhiên, nó là tín hiệu cho thấy một quốc gia đang bị giám sát chặt chẽ và có nguy cơ bị áp dụng biện pháp nghiêm khắc hơn nếu không nhanh chóng khắc phục vi phạm.
Để được gỡ “thẻ vàng”, quốc gia bị cảnh báo cần thực hiện hàng loạt giải pháp cải thiện như:
– Tăng cường giám sát, quản lý hoạt động khai thác hải sản.
– Ngăn chặn và xử lý tình trạng khai thác IUU.
– Đảm bảo truy xuất nguồn gốc minh bạch cho các sản phẩm thủy sản xuất khẩu vào EU.
Nếu những nỗ lực này đạt kết quả và được EC công nhận, “thẻ vàng” có thể được rút lại và thay bằng “thẻ xanh”, biểu thị quốc gia đã tuân thủ các quy định.
Ví dụ: Ngày 23/10/2017, Việt Nam chính thức bị EC rút “thẻ vàng” do chưa kiểm soát hiệu quả hoạt động khai thác IUU trên biển. Từ đó đến nay, Việt Nam đã triển khai nhiều biện pháp quyết liệt nhằm khắc phục và hướng tới mục tiêu sớm gỡ bỏ cảnh báo này.
>> Xem thêm: Xuất Khẩu Thủy Sản Việt Nam 6 Tháng Đầu Năm 2025
Từ khi bị Ủy ban Châu Âu (EC) rút “thẻ vàng” vào năm 2017, ngành thủy sản Việt Nam đã phải đối diện với nhiều thách thức nghiêm trọng.
Nếu trước đây, các lô hàng thủy sản xuất khẩu chỉ bị kiểm tra ngẫu nhiên, thì hiện nay 100% lô hàng sang EU đều phải qua quy trình kiểm soát nghiêm ngặt. Điều này không chỉ làm kéo dài thời gian thông quan mà còn làm phát sinh thêm chi phí kiểm định, bảo quản và logistics cho doanh nghiệp.
EU từng là một trong những thị trường xuất khẩu thủy sản quan trọng nhất của Việt Nam. Tuy nhiên, sau khi bị cảnh báo thẻ vàng, tỷ trọng xuất khẩu sang EU trong tổng kim ngạch thủy sản đã giảm rõ rệt. Dù giá trị xuất khẩu có tăng nhẹ nhờ nhu cầu ổn định, các doanh nghiệp Việt Nam buộc phải chuyển hướng sang các thị trường khác để bù đắp sự sụt giảm, khiến vị thế tại EU ngày càng suy yếu.
Không chỉ gây khó khăn cho doanh nghiệp, thẻ vàng còn ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của ngư dân. Việc khó tiếp cận thị trường cao cấp như EU khiến thu nhập của họ giảm sút, đồng thời làm suy giảm uy tín của thủy sản Việt Nam trên trường quốc tế.
Trước tình hình này, Chính phủ Việt Nam đã triển khai hàng loạt biện pháp quyết liệt: hoàn thiện khung pháp lý, kiểm soát chặt chẽ hoạt động khai thác, quản lý đội tàu, cấp chứng nhận sản lượng và tăng cường hệ thống truy xuất nguồn gốc. Những nỗ lực này vừa nhằm tháo gỡ thẻ vàng từ EC, vừa hướng tới mục tiêu phát triển ngành thủy sản bền vững, minh bạch và hội nhập quốc tế.
Để tháo gỡ cảnh báo “thẻ vàng” của Ủy ban Châu Âu (EC), Việt Nam đã và đang triển khai một loạt giải pháp mang tính chiến lược, tập trung vào nhiều khía cạnh then chốt:
Chính phủ đã ban hành và bổ sung các văn bản pháp luật phù hợp với yêu cầu của EC, trong đó có quy định về:
– Lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS) cho tàu cá.
– Đăng ký, đánh dấu và cấp giấy phép khai thác cho tàu cá.
– Kiểm soát chặt chẽ hoạt động ra, vào cảng và truy xuất nguồn gốc thủy sản.
Tỷ lệ lắp đặt VMS trên tàu cá hiện đã đạt trên 98,5%. Các địa phương ven biển cũng đẩy mạnh kiểm tra, xử phạt các trường hợp vi phạm như: tàu không đăng ký, không giấy phép, không đăng kiểm hay vượt ranh giới vùng biển.
Các chương trình tuyên truyền, tập huấn về quy định chống khai thác IUU được triển khai rộng rãi, giúp ngư dân hiểu rõ rủi ro khi vi phạm và ý nghĩa của việc tuân thủ pháp luật. Điều này góp phần hình thành thói quen khai thác hợp pháp, minh bạch và bền vững.
Chiến lược phát triển thủy sản Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2045 nhấn mạnh ba trụ cột:
– Giảm khai thác tự nhiên để bảo vệ nguồn lợi.
– Đẩy mạnh nuôi trồng thủy sản công nghệ cao, đáp ứng nhu cầu xuất khẩu.
– Tăng cường bảo tồn biển nhằm duy trì cân bằng sinh thái và nguồn tài nguyên cho thế hệ sau.
Những nỗ lực này đã được EC ghi nhận, song Việt Nam vẫn cần kiên trì, đồng bộ và minh bạch hơn nữa để đạt mục tiêu gỡ bỏ thẻ vàng, lấy lại uy tín cho thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.
>> Xem thêm: Khai Thác IUU Và Những Quy Định Ngư Dân Cần Biết
Có thể thấy, “thẻ vàng” IUU của EC đã để lại những tác động sâu rộng đối với ngành thủy sản Việt Nam, từ xuất khẩu, chi phí sản xuất, uy tín quốc gia cho đến sinh kế của ngư dân ven biển. Tuy nhiên, đây không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội để Việt Nam nhìn lại, tái cơ cấu và hướng tới phát triển thủy sản theo hướng minh bạch, hợp pháp và bền vững.
Với sự vào cuộc mạnh mẽ của Chính phủ, sự đồng hành của cộng đồng doanh nghiệp và ngư dân, Việt Nam đang từng bước khắc phục những hạn chế, đáp ứng khuyến nghị của EC và phấn đấu gỡ bỏ “thẻ vàng” trong thời gian tới. Nếu thành công, điều này không chỉ giúp khôi phục vị thế của thủy sản Việt Nam tại thị trường EU mà còn nâng cao hình ảnh, uy tín của quốc gia trên trường quốc tế, mở ra cơ hội phát triển lâu dài và bền vững cho ngành thủy sản.
CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ KHOA HỌC KỸ THUẬT – LASI
Bài viết liên quan
Tại kỳ họp lần thứ 81 (tháng 3/2024), Ủy ban MEPC của IMO đã ban hành Nghị quyết MEPC.387(81) và Thông tư BWM.2/Circ.82, đưa ra những hướng dẫn quan trọng liên quan đến việc quản lý nước dằn trong điều kiện chất lượng nước khó khăn và việc lưu trữ tạm thời nước thải đã […]
Trong bối cảnh đại dương đang đối mặt với hàng loạt thách thức như đánh bắt quá mức, ô nhiễm, biến đổi khí hậu và suy thoái hệ sinh thái biển, nhu cầu bảo tồn và quản lý bền vững nguồn tài nguyên biển trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Một trong những […]
Trong bối cảnh nhu cầu thực phẩm thủy sản ngày càng tăng cao, nuôi trồng thủy sản (Aquaculture) đã trở thành một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Không chỉ góp phần đảm bảo an ninh lương thực, tạo công ăn việc làm cho hàng […]
Năng lượng mặt trời thường được ca ngợi là giải pháp xanh, sạch và bền vững. Điều này góp phần giảm thiểu biến đổi khí hậu và thay thế dần nhiên liệu hóa thạch. Tuy nhiên, ít ai biết rằng phía sau lợi ích ấy vẫn tồn tại nhiều hạn chế nhất định. Các chuyên […]
Biến đổi khí hậu đang trở thành thách thức toàn cầu với những hệ lụy nặng nề về môi trường, kinh tế và xã hội. Trong bối cảnh đó, việc giảm nhẹ phát thải khí nhà kính (GHG) không chỉ là cam kết quốc tế mà còn là nhu cầu cấp thiết của từng quốc […]
Biến đổi khí hậu đang trở thành thách thức toàn cầu, trong đó nông nghiệp là một trong những ngành phát thải khí nhà kính đáng kể. Đặc biệt, đất canh tác không chỉ là nơi lưu giữ carbon mà còn là nguồn phát thải các khí như CO₂, CH₄ và N₂O. Việc đo lường […]
Ngành thủy sản Việt Nam – một trong những trụ cột xuất khẩu quan trọng của nền kinh tế, đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ trước những yêu cầu khắt khe từ thị trường quốc tế. Từ việc đảm bảo an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường đến thực hành nuôi […]
Trước tình trạng biến đổi khí hậu, cạn kiệt tài nguyên và nhu cầu năng lượng ngày càng tăng, phát triển các nguồn năng lượng sạch trở thành xu hướng tất yếu của thế giới. Không chỉ giúp giảm phát thải khí nhà kính, những nguồn năng lượng này còn tạo ra sự bền vững […]
Mùa mưa là giai đoạn nhạy cảm nhất trong quá trình nuôi tôm. Nhiệt độ giảm, độ mặn và pH thay đổi đột ngột, cộng với dòng chảy từ nước mưa mang theo mầm bệnh từ môi trường bên ngoài dễ khiến tôm bị stress và suy giảm sức đề kháng. Đây chính là thời […]
Khai thác IUU đang trở thành thách thức lớn đối với ngành thủy sản toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Hoạt động IUU không chỉ gây cạn kiệt nguồn lợi hải sản, làm mất cân bằng hệ sinh thái biển mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín và cơ hội xuất khẩu […]
Trong bối cảnh nhu cầu về năng lượng xanh ngày càng gia tăng, các dự án triển khai pin mặt trời trên mặt nước đang nổi lên như một giải pháp đầy tiềm năng. Tại Việt Nam, nhờ lợi thế hệ thống sông ngòi, hồ chứa phong phú, nhiều dự án quy mô lớn đã […]
Trong hoạt động khai thác cảng biển, an toàn và hiệu quả luôn là hai yếu tố then chốt. Một trong những thông số kỹ thuật có ảnh hưởng trực tiếp đến cả hai yếu tố này chính là vận tốc cập tàu khi tiếp cận cầu cảng. Vận tốc cập tàu không chỉ quyết […]
