Ngành thủy sản Việt Nam đang đứng trước bước ngoặt lớn. Trước áp lực cạnh tranh và yêu cầu truy xuất nguồn gốc ngày càng khắt khe, việc tiếp tục chạy theo sản lượng đã không còn phù hợp. Thay vào đó, nâng cao chất lượng và giá trị gia tăng là hướng đi bắt buộc. Đổi mới tư duy không chỉ nằm ở công nghệ hay quản lý, mà còn ở cách tiếp cận thị trường và đó chính là điều kiện sống còn để thủy sản Việt Nam phát triển bền vững, giữ vững vị thế xuất khẩu toàn cầu.
Với hơn 3.260 km bờ biển và mạng lưới sông ngòi dày đặc, Việt Nam có lợi thế lớn để phát triển thủy sản. Mỗi năm, ngành đạt khoảng 9 triệu tấn sản lượng, trong đó nuôi trồng chiếm gần 60%. Các mặt hàng chủ lực như tôm, cá tra, cá ngừ, mực và bạch tuộc đã có mặt tại hơn 170 quốc gia và vùng lãnh thổ.
Đến năm 2024, kim ngạch xuất khẩu đạt gần 9 tỷ USD. Điều này đã đưa Việt Nam vào nhóm dẫn đầu thế giới về xuất khẩu thủy sản. Tuy nhiên, đằng sau những con số ấn tượng là thách thức lớn về môi trường, chất lượng, năng suất và sự lệ thuộc vào thị trường quốc tế.
Người tiêu dùng toàn cầu ngày càng quan tâm đến truy xuất nguồn gốc, an toàn thực phẩm, phát triển xanh và đạo đức trong nuôi trồng. Các thị trường như EU, Mỹ, Nhật Bản đã đưa ra nhiều quy định khắt khe. Nếu ngành thủy sản Việt Nam vẫn dựa vào mô hình nuôi nhỏ lẻ, chất lượng thiếu đồng đều và sản phẩm sơ chế, nguy cơ bị loại khỏi chuỗi cung ứng là rất rõ ràng.
Diện tích nuôi trồng gần như đã chạm giới hạn, trong khi môi trường nước ngày càng ô nhiễm. Chi phí sản xuất tăng cao khiến việc gia tăng sản lượng không còn là hướng đi bền vững. Trước thực tế đó, ngành thủy sản buộc phải thay đổi cách tiếp cận. Thay vì tập trung vào sản lượng, ngành thủy sản cần hướng đến chế biến sâu, xây dựng thương hiệu và chuyển đổi số. Đây là cách nâng cao giá trị cho từng đơn vị sản phẩm và phát triển bền vững trong dài hạn.
Tình trạng xâm nhập mặn, nước biển dâng, dịch bệnh trên thủy sản và ô nhiễm nguồn nước đang đẩy nhiều vùng nuôi vào thế bấp bênh. Tư duy cũ – chỉ chú trọng sản lượng trước mắt – đang khiến hệ sinh thái nuôi trồng suy kiệt. Cần một tư duy mới: nuôi trồng thông minh, thích ứng khí hậu và hướng tới bền vững lâu dài.
>> Xem thêm: Giải Pháp Nuôi Trồng Thủy Sản Đột Phá Cho Thời Đại Mới
Nâng cao giá trị bắt đầu từ con giống, thức ăn, mô hình nuôi và quản lý chuồng trại. Những mô hình nuôi tuần hoàn, nuôi ghép, sử dụng IoT để giám sát chất lượng nước, hệ thống cho ăn tự động… đang chứng minh hiệu quả về năng suất và chất lượng.
Một số doanh nghiệp như Minh Phú, Vĩnh Hoàn hay Nam Việt đã đi đầu trong việc áp dụng công nghệ vào chuỗi sản xuất. Họ xây dựng hệ sinh thái khép kín từ trại giống, vùng nuôi đến chế biến và xuất khẩu. Mô hình này giúp kiểm soát chất lượng chặt chẽ và gia tăng hiệu quả kinh doanh.
Hiện chỉ khoảng 30% sản phẩm thủy sản Việt Nam được chế biến sâu. Trong khi đó, các sản phẩm giá trị cao như tôm sú hấp, cá tra phi lê tẩm gia vị, snack hải sản, nước mắm cao cấp từ cá biển sâu… lại mang lại lợi nhuận gấp nhiều lần so với sản phẩm thô.
Tăng tỷ trọng chế biến sâu đang là xu hướng tất yếu của ngành thủy sản. Việc này giúp đa dạng hóa sản phẩm và tạo giá trị gia tăng cao hơn. Doanh nghiệp cũng dễ dàng vượt qua các rào cản kỹ thuật từ thị trường quốc tế. Đồng thời, thời gian bảo quản được kéo dài, giảm hao hụt sau thu hoạch. Nhờ đó, sức cạnh tranh của sản phẩm Việt Nam trên thị trường toàn cầu được nâng lên rõ rệt.
Muốn nâng tầm giá trị, thủy sản Việt Nam cần xây dựng được thương hiệu quốc gia rõ ràng. Việc gắn nhãn “Made in Vietnam” cần đi cùng hệ thống truy xuất minh bạch, từ vùng nuôi, quá trình thu hoạch đến chế biến. Blockchain, mã QR, phần mềm quản lý chuỗi cung ứng… chính là công cụ để minh bạch hóa toàn bộ hành trình sản phẩm.
Tư duy hiện đại không thể tách rời chuyển đổi số. Từ quản lý vùng nuôi, theo dõi thời tiết, giám sát dịch bệnh đến dự báo sản lượng và phân tích thị trường – tất cả đều có thể được tự động hóa nhờ AI, IoT, big data.
Cảm biến, phần mềm và ứng dụng di động giúp người nuôi giám sát liên tục các chỉ số môi trường, phát hiện sớm bất thường và nâng cao hiệu quả nuôi trồng. Dữ liệu được cập nhật theo thời gian thực, giúp phát hiện sớm các bất thường. Nhờ đó, việc quản lý ao nuôi trở nên chủ động, chính xác và hiệu quả hơn.
Không chỉ giám sát tức thời, toàn bộ quá trình nuôi đều được ghi lại trên nền tảng số. Việc lưu trữ này giúp quản lý dễ dàng, chính xác và minh bạch hơn. Đồng thời, đây cũng là cơ sở để phân tích hiệu quả từng vụ nuôi, so sánh dữ liệu và phục vụ truy xuất nguồn gốc khi cần thiết.
Rủi ro trong nuôi trồng thủy sản luôn tiềm ẩn, đặc biệt khi môi trường biến động nhanh. Nhờ ứng dụng AI, camera thông minh và hệ thống cảnh báo tự động, người nuôi có thể theo dõi liên tục các chỉ số và hành vi vật nuôi. Điều này giúp phát hiện sớm bất thường và điều chỉnh kịp thời để giảm thiệt hại.
Việc này giúp hạn chế tối đa thiệt hại do dịch bệnh hoặc ô nhiễm môi trường. Đồng thời, công nghệ cũng hỗ trợ kiểm soát lượng thức ăn hợp lý, tránh lãng phí và giảm chi phí vận hành. Nhờ đó, hiệu quả sản xuất được nâng cao một cách rõ rệt.
>> Xem thêm: Nuôi Trồng Tôm Giống Và Những Điều Cần Biết
Thị trường quốc tế ngày càng ưu tiên thủy sản có chuỗi cung ứng minh bạch và được kiểm soát bằng công nghệ. Số hóa toàn bộ quá trình từ nuôi trồng đến chế biến giúp tạo ra hệ thống dữ liệu xuyên suốt. Nhờ đó, sản phẩm luôn sẵn sàng truy xuất khi thị trường yêu cầu.
Không chỉ đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật, chuyển đổi số còn nâng cao độ tin cậy của thương hiệu Việt Nam. Khi sản phẩm được chứng minh an toàn và rõ nguồn gốc, cơ hội xuất khẩu sẽ rộng mở hơn. Đồng thời, giá trị và vị thế thủy sản Việt cũng được cải thiện rõ rệt trên thị trường toàn cầu.
Thủy sản Việt Nam đang ở bước ngoặt. Nếu không đổi mới, ngành sẽ mất dần lợi thế cạnh tranh. Chuyển sang “nuôi thông minh” và “bán chất” là hướng đi tất yếu đòi hỏi người nuôi và doanh nghiệp phải hành động bằng công nghệ, sản xuất xanh và xây dựng thương hiệu.
LASI – Đơn vị cung cấp giải pháp công nghệ và phần mềm giúp ngành thủy sản chuyển mình mạnh mẽ. Cùng LASI – đổi mới để nâng tầm giá trị thủy sản Việt Nam!
CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ KHOA HỌC KỸ THUẬT – LASI
Trụ sở: LASI Building, 345 Kim Mã, Giảng Võ, Hà Nội
Văn phòng: 62 Nguyễn Khang, Yên Hòa, Hà Nội
Hotline: 0988 279 911 – (84-24) 3771 2880
Email: Info@lasi.com.vn
Bài viết liên quan
Trước tình trạng biến đổi khí hậu, cạn kiệt tài nguyên và nhu cầu năng lượng ngày càng tăng, phát triển các nguồn năng lượng sạch trở thành xu hướng tất yếu của thế giới. Không chỉ giúp giảm phát thải khí nhà kính, những nguồn năng lượng này còn tạo ra sự bền vững […]
Mùa mưa là giai đoạn nhạy cảm nhất trong quá trình nuôi tôm. Nhiệt độ giảm, độ mặn và pH thay đổi đột ngột, cộng với dòng chảy từ nước mưa mang theo mầm bệnh từ môi trường bên ngoài dễ khiến tôm bị stress và suy giảm sức đề kháng. Đây chính là thời […]
Khai thác IUU đang trở thành thách thức lớn đối với ngành thủy sản toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Hoạt động IUU không chỉ gây cạn kiệt nguồn lợi hải sản, làm mất cân bằng hệ sinh thái biển mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín và cơ hội xuất khẩu […]
Trong bối cảnh nhu cầu về năng lượng xanh ngày càng gia tăng, các dự án triển khai pin mặt trời trên mặt nước đang nổi lên như một giải pháp đầy tiềm năng. Tại Việt Nam, nhờ lợi thế hệ thống sông ngòi, hồ chứa phong phú, nhiều dự án quy mô lớn đã […]
Trong hoạt động khai thác cảng biển, an toàn và hiệu quả luôn là hai yếu tố then chốt. Một trong những thông số kỹ thuật có ảnh hưởng trực tiếp đến cả hai yếu tố này chính là vận tốc cập tàu khi tiếp cận cầu cảng. Vận tốc cập tàu không chỉ quyết […]
Nửa đầu năm 2025 ghi dấu nhiều biến động giá tôm trong ngành tôm ở Việt Nam nói riêng và trên thế giới nói chung. Trong khi thị trường quốc tế xuất hiện những tín hiệu phục hồi nhẹ, thì ngược lại tại nội địa, người nuôi tôm lại chịu sức ép lớn từ chi […]
Quản lý chất lượng nước dằn là rất quan trọng để ngăn chặn sự lây lan của các loài thủy sinh xâm lấn. Cuối cùng, Công ước Quản lý Nước dằn (BWM) đã được thông qua và có hiệu lực vào năm 2017. Trong đó, có 2 quy định chính, cả 2 đều nhằm cải […]
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), bất chấp những biến động lớn trên thị trường, trong 6 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt 5,2 tỷ USD, tăng gần 19% so với cùng kỳ năm ngoái. Sự biến động của những thị trường lớn […]
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường biển và yêu cầu phát triển bền vững ngày càng cao, khái niệm “xác định tiêu chí cảng xanh” trở thành yếu tố then chốt trong quản lý và vận hành cảng biển. Không chỉ đơn thuần là cải thiện hiệu suất khai thác, […]
Trong thời đại công nghiệp hóa và toàn cầu hóa, nhu cầu sử dụng năng lượng của con người ngày càng tăng mạnh. Để đáp ứng, thế giới đã dựa chủ yếu vào nguồn năng lượng không thể tái tạo như than đá, dầu mỏ, khí đốt tự nhiên và năng lượng hạt nhân. Những […]
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, việc theo dõi và quản lý phát thải khí nhà kính, đặc biệt là carbon dioxide (CO₂), trở thành nhiệm vụ cấp thiết. Một trong những công cụ quan trọng được các nhà khoa học và cơ quan quản lý sử dụng là hệ […]
Trong bối cảnh thị trường xuất khẩu nhiều biến động và các tiêu chuẩn quốc tế ngày càng khắt khe, đổi mới trở thành yếu tố sống còn đối với doanh nghiệp thủy sản. Điều này không chỉ giúp doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường toàn cầu mà […]
