Trong thời đại công nghiệp hóa và toàn cầu hóa, nhu cầu sử dụng năng lượng của con người ngày càng tăng mạnh. Để đáp ứng, thế giới đã dựa chủ yếu vào nguồn năng lượng không thể tái tạo như than đá, dầu mỏ, khí đốt tự nhiên và năng lượng hạt nhân. Những nguồn này đã thúc đẩy sự phát triển kinh tế, công nghiệp, giao thông và đời sống hiện đại. Tuy nhiên, đi kèm với lợi ích là hàng loạt hệ lụy như ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu và nguy cơ cạn kiệt tài nguyên. Hãy cùng Lasi tìm hiểu chi tiết về vấn đề này trong bài viết dưới đây.
Trước khi đi sâu vào thực trạng, cần làm rõ khái niệm và đặc điểm để thấy được bản chất của loại năng lượng này. Từ đó có cái nhìn toàn diện hơn về những thách thức mà nhân loại đang phải đối mặt.
Nguồn năng lượng không thể tái tạo là những tài nguyên tồn tại hữu hạn trong tự nhiên. Chúng được hình thành qua hàng triệu năm từ xác động thực vật và quá trình biến đổi địa chất. Khi con người khai thác, chúng không thể tái sinh trong thời gian ngắn. Thậm chí chúng sẽ biến mất hoàn toàn nếu sử dụng quá mức. Đây là sự khác biệt quan trọng giữa năng lượng tái tạo và năng lượng không tái tạo. Từ đó cho thấy tính bền vững của chúng không cao.
Các nguồn năng lượng này thường tập trung ở những khu vực địa lý nhất định, không phân bổ đồng đều trên toàn cầu. Điều này dẫn đến sự phụ thuộc và cạnh tranh khốc liệt giữa các quốc gia. Không chỉ vậy, việc khai thác và sử dụng chúng còn phát sinh khí thải độc hại. Từ đó, làm ô nhiễm không khí, đất và nguồn nước. Đây chính là nguyên nhân chủ yếu gây biến đổi khí hậu, hiệu ứng nhà kính và các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
Dù có nhiều hạn chế, nguồn năng lượng không thể tái tạo vẫn là động lực then chốt cho sự phát triển của nền kinh tế thế giới. Các ngành công nghiệp nặng, hệ thống giao thông vận tải, dịch vụ và sinh hoạt hàng ngày đều phụ thuộc vào chúng. Nhiều quốc gia còn dựa vào việc xuất khẩu năng lượng không tái tạo như dầu mỏ hoặc khí đốt để duy trì nền kinh tế. Có thể nói, nếu không có nguồn năng lượng này, sự phát triển công nghiệp hóa toàn cầu sẽ khó có thể diễn ra nhanh chóng như hiện nay.
>> Xem thêm: Lợi Ích Của Năng Lượng Tái Tạo Và Xu Hướng Sử Dụng
Để hiểu rõ thực trạng, cần phân loại cụ thể từng nhóm năng lượng không tái tạo. Điều này giúp nhận diện rõ mức độ ảnh hưởng và rủi ro của mỗi loại đối với môi trường và con người.
Năng lượng hóa thạch bao gồm than đá, dầu mỏ và khí đốt tự nhiên. Đây là nhóm năng lượng được sử dụng nhiều nhất trên toàn cầu, cung cấp hơn 70% tổng nhu cầu năng lượng. Than đá thường dùng để phát điện, dầu mỏ là nguyên liệu chính cho xăng, dầu diesel và nhựa. Trong khi đó, khí đốt được dùng cho cả sản xuất công nghiệp lẫn sinh hoạt. Tuy nhiên, khi đốt cháy, chúng phát thải một lượng lớn khí CO₂, SO₂ và NOx, làm gia tăng ô nhiễm môi trường.
Bên cạnh hóa thạch, năng lượng hạt nhân cũng là một loại nguồn năng lượng không thể tái tạo quan trọng. Nó được tạo ra thông qua quá trình phân hạch hạt nhân từ Uranium trong các lò phản ứng. Ưu điểm của năng lượng hạt nhân là cung cấp điện ổn định, công suất lớn, ít phụ thuộc vào thời tiết. Thế nhưng, vấn đề an toàn và xử lý chất thải hạt nhân lại là rủi ro vô cùng nghiêm trọng. Lịch sử đã chứng kiến nhiều thảm họa hạt nhân như Chernobyl hay Fukushima để lại hậu quả nặng nề cho môi trường và sức khỏe con người.
Dù khác biệt về cách khai thác và sử dụng, cả năng lượng hóa thạch và hạt nhân đều có điểm chung. Đó là trữ lượng hữu hạn và gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường. Đây là lý do tại sao các chuyên gia luôn cảnh báo nhân loại về sự phụ thuộc quá mức vào những nguồn năng lượng này.
Để có cái nhìn toàn diện, cần phân tích cả mặt lợi và mặt hại khi sử dụng nguồn năng lượng này.
Một trong những lợi thế lớn nhất của nguồn năng lượng không thể tái tạo là khả năng cung cấp liên tục và ổn định. Các nhà máy nhiệt điện, lò phản ứng hạt nhân hay hệ thống khai thác dầu khí đều có thể vận hành bất kể ngày đêm hay điều kiện thời tiết. Ngoài ra, cơ sở hạ tầng khai thác và phân phối đã được xây dựng từ lâu. Điều này giúp việc sử dụng trở nên thuận tiện. Ngành công nghiệp năng lượng không tái tạo cũng tạo ra việc làm cho hàng triệu lao động và mang lại nguồn thu khổng lồ cho ngân sách nhiều quốc gia.
Tuy nhiên, nhược điểm của chúng lại vô cùng nghiêm trọng. Trữ lượng ngày càng cạn kiệt khiến chi phí khai thác tăng cao. Quá trình sử dụng phát sinh khí độc, bụi mịn và chất thải phóng xạ. Vấn đề này ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường sống và sức khỏe con người. Không những thế, sự phụ thuộc vào nguồn năng lượng không thể tái tạo còn làm gia tăng mâu thuẫn chính trị, chiến tranh năng lượng và bất ổn toàn cầu.
Từ những phân tích trên, có thể thấy con người vẫn chưa thể ngay lập tức từ bỏ năng lượng không tái tạo. Tuy nhiên, nếu tiếp tục lạm dụng, chúng ta sẽ phải đối mặt với nguy cơ cạn kiệt tài nguyên và biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt. Vì vậy, việc tìm kiếm và phát triển nguồn thay thế là điều cấp thiết.
Để giảm sự phụ thuộc, nhiều quốc gia đã và đang đầu tư mạnh mẽ vào năng lượng tái tạo.
Thủy điện là lựa chọn thay thế quan trọng. Việc tận dụng dòng chảy sông ngòi để phát điện giúp giảm khí thải và đáp ứng nhu cầu năng lượng. Tuy nhiên, xây dựng các đập thủy điện cũng gây tác động đến hệ sinh thái và đời sống cư dân. Do đó cần quy hoạch hợp lý.
Năng lượng mặt trời đang dần trở thành giải pháp phổ biến. Hệ thống pin quang điện cho phép khai thác ánh sáng mặt trời để sản xuất điện. Chúng phù hợp với cả quy mô hộ gia đình lẫn công nghiệp. Đây là nguồn năng lượng sạch, vô tận và thân thiện với môi trường.
Năng lượng gió cũng đang phát triển mạnh mẽ. Các trang trại gió trên đất liền và ngoài khơi mang lại sản lượng điện ổn định. Sự phát triển của công nghệ tua-bin giúp giảm chi phí và nâng cao hiệu suất, biến năng lượng gió thành một trong những trụ cột của năng lượng tái tạo.
>> Xem thêm: Giải Pháp Sử Dụng Năng Lượng Tái Tạo Hiệu Quả
Nguồn năng lượng không thể tái tạo vẫn giữ vai trò quan trọng trong đời sống và kinh tế toàn cầu. Tuy nhiên, chúng cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ về môi trường và an ninh năng lượng. Thực trạng khai thác quá mức hiện nay đang đặt ra thách thức lớn, buộc các quốc gia phải có giải pháp giảm phụ thuộc. Thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo, tối ưu hiệu quả sử dụng và xây dựng chính sách quản lý phù hợp chính là giải pháp then chốt để tiến tới một hệ thống năng lượng bền vững trong tương lai.
CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ KHOA HỌC KỸ THUẬT – LASI
Trụ sở: LASI Building, 345 Kim Mã, Giảng Võ, Hà Nội
Văn phòng: 62 Nguyễn Khang, Yên Hòa, Hà Nội
VP Cần Thơ: số 01, đường B16, Khu dân cư 91B, phường Tân An, thành phố Cần Thơ
Hotline: 0988 279 911 – (84-24) 3771 2880
Email: Info@lasi.com.vn
Bài viết liên quan
Mùa mưa là giai đoạn nhạy cảm nhất trong quá trình nuôi tôm. Nhiệt độ giảm, độ mặn và pH thay đổi đột ngột, cộng với dòng chảy từ nước mưa mang theo mầm bệnh từ môi trường bên ngoài dễ khiến tôm bị stress và suy giảm sức đề kháng. Đây chính là thời […]
Khai thác IUU đang trở thành thách thức lớn đối với ngành thủy sản toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Hoạt động IUU không chỉ gây cạn kiệt nguồn lợi hải sản, làm mất cân bằng hệ sinh thái biển mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín và cơ hội xuất khẩu […]
Trong bối cảnh nhu cầu về năng lượng xanh ngày càng gia tăng, các dự án triển khai pin mặt trời trên mặt nước đang nổi lên như một giải pháp đầy tiềm năng. Tại Việt Nam, nhờ lợi thế hệ thống sông ngòi, hồ chứa phong phú, nhiều dự án quy mô lớn đã […]
Trong hoạt động khai thác cảng biển, an toàn và hiệu quả luôn là hai yếu tố then chốt. Một trong những thông số kỹ thuật có ảnh hưởng trực tiếp đến cả hai yếu tố này chính là vận tốc cập tàu khi tiếp cận cầu cảng. Vận tốc cập tàu không chỉ quyết […]
Nửa đầu năm 2025 ghi dấu nhiều biến động giá tôm trong ngành tôm ở Việt Nam nói riêng và trên thế giới nói chung. Trong khi thị trường quốc tế xuất hiện những tín hiệu phục hồi nhẹ, thì ngược lại tại nội địa, người nuôi tôm lại chịu sức ép lớn từ chi […]
Quản lý chất lượng nước dằn là rất quan trọng để ngăn chặn sự lây lan của các loài thủy sinh xâm lấn. Cuối cùng, Công ước Quản lý Nước dằn (BWM) đã được thông qua và có hiệu lực vào năm 2017. Trong đó, có 2 quy định chính, cả 2 đều nhằm cải […]
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), bất chấp những biến động lớn trên thị trường, trong 6 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt 5,2 tỷ USD, tăng gần 19% so với cùng kỳ năm ngoái. Sự biến động của những thị trường lớn […]
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường biển và yêu cầu phát triển bền vững ngày càng cao, khái niệm “xác định tiêu chí cảng xanh” trở thành yếu tố then chốt trong quản lý và vận hành cảng biển. Không chỉ đơn thuần là cải thiện hiệu suất khai thác, […]
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, việc theo dõi và quản lý phát thải khí nhà kính, đặc biệt là carbon dioxide (CO₂), trở thành nhiệm vụ cấp thiết. Một trong những công cụ quan trọng được các nhà khoa học và cơ quan quản lý sử dụng là hệ […]
Trong bối cảnh thị trường xuất khẩu nhiều biến động và các tiêu chuẩn quốc tế ngày càng khắt khe, đổi mới trở thành yếu tố sống còn đối với doanh nghiệp thủy sản. Điều này không chỉ giúp doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường toàn cầu mà […]
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, việc đo lường và giám sát phát thải khí nhà kính đóng vai trò then chốt để xây dựng giải pháp giảm thiểu hiệu quả. Một trong những công nghệ hiện đại và chính xác nhất hiện nay là hệ thống quan trắc khí […]
Trong nuôi tôm, có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng vụ nuôi. Trong đó, oxy hòa tan được xem là một trong những yếu tố quan trọng bậc nhất, quyết định sức khỏe, tốc độ tăng trưởng và khả năng sống sót của tôm. Thiếu oxy không […]
