Trong những thập kỷ gần đây, xả thải trên biển từ hoạt động hàng hải, công nghiệp ven biển và khai thác tài nguyên biển đã trở thành vấn đề môi trường toàn cầu. Lượng chất thải phát sinh ngày càng lớn trong khi khả năng tự làm sạch của đại dương có giới hạn, khiến các hệ sinh thái biển ngày càng tổn thương. Đối với ngành giao thông hàng hải, việc kiểm soát và quản lý xả thải không chỉ là yêu cầu tuân thủ pháp lý mà còn là thách thức liên quan tới công nghệ quan trắc, năng lực thực thi và sự phối hợp liên ngành. Trong bài viết này, LASI sẽ phân tích toàn diện những thách thức lớn nhất trong công tác quản lý xả thải trên biển hiện nay.
Xả thải trên biển bao gồm nước dằn, dầu, hóa chất, nước thải sinh hoạt, rác thải nhựa, kim loại nặng và nhiều hợp chất hữu cơ khó phân hủy. Các nguồn xả thải chủ yếu:
Mặc dù đã có các công ước quốc tế và các quy định về IMO, việc quản lý thực tế lại vô cùng phức tạp do:
Điều này dẫn đến thực trạng xả thải trên biển vẫn diễn ra không kiểm soát ở nhiều vùng biển châu Á, trong đó có Việt Nam.
Một trong những thách thức lớn nhất của quản lý môi trường biển là phân biệt đâu là nguồn thải từ tàu, đâu là nguồn thải từ lục địa, hay từ các giàn khoan. Đại dương là môi trường mở, dòng chảy mạnh, dẫn đến:
Ngay cả với phương pháp phân tích đồng vị hay mô hình lan truyền (dispersion model), việc định lượng chính xác vẫn có sai số lớn.
Sự cố tràn dầu trên biển
Đại dương có diện tích rộng lớn, trong khi hệ thống quan trắc hiện nay chủ yếu gồm:
Các hệ thống này không đủ bao phủ, dẫn đến thiếu dữ liệu thời gian thực. Hậu quả:
Dòng chảy hàng hải ngày càng dày đặc, nhưng việc giám sát hành vi xả thải của tàu còn hạn chế do:
Điều này tạo ra “vùng mờ” trong quản lý giao thông hàng hải và môi trường biển.
>> Xem thêm: Tầm Quan Trọng Của Duy Trì Khoảng Cách Tàu Cập Cảng
Mặc dù còn nhiều thách thức, vẫn có các giải pháp hiệu quả để nâng cao năng lực quản lý:
Việc triển khai hệ thống quan trắc hiện đại đóng vai trò then chốt trong giám sát và kiểm soát hành vi xả thải trên biển. Thông qua ảnh vệ tinh, radar biển và cảm biến chất lượng nước, hệ thống có thể tự động cảnh báo khi phát hiện vệt dầu, giúp rút ngắn thời gian phát hiện và hạn chế lan rộng ô nhiễm.
Dữ liệu thu thập được đồng bộ với AIS cho phép tái dựng hành vi của tàu vi phạm, xác định thời điểm và vị trí nghi vấn xả thải dựa trên hướng đi, tốc độ và trạng thái thiết bị nhận dạng của tàu. Cuối cùng, các mô hình thủy động lực giúp ước tính khối lượng và mức độ lan truyền của dầu hoặc chất thải, hỗ trợ cơ quan chức năng lên phương án ứng phó và đánh giá thiệt hại chính xác hơn.
Để kiểm soát hiệu quả hành vi xả thải trên biển, cần tăng cường năng lực thực thi bằng cách tăng tần suất tuần tra tại các tuyến hàng hải trọng điểm nhằm phát hiện sớm và răn đe tàu vi phạm. Đồng thời, phối hợp liên ngành giữa Cảng vụ, Cảnh sát biển, Biên phòng và cơ quan môi trường giúp thống nhất quy trình kiểm tra và xử lý.
Bên cạnh đó, việc kết nối dữ liệu thời gian thực bao gồm AIS, radar bờ, camera cầu cảng và kết quả quan trắc môi trường cho phép các đơn vị liên quan chia sẻ cảnh báo tức thời và ra quyết định nhanh hơn. Cuối cùng, cần áp dụng xử phạt nghiêm với tàu nước ngoài, đặc biệt trong các vụ xả dầu, xả nước dằn trái phép, nhằm tạo tính răn đe và khẳng định cam kết bảo vệ môi trường biển.
Việc phát triển hệ thống tiếp nhận chất thải tại cảng là giải pháp cốt lõi giúp giảm thiểu tình trạng tàu phải xả thải trực tiếp ra biển. Để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của đội tàu, các cảng cần nâng cấp hạ tầng tiếp nhận nước dằn, bảo đảm khả năng thu gom và xử lý theo đúng tiêu chuẩn. Đồng thời, cần tăng công suất xử lý dầu cặn và chất thải lẫn dầu, giúp rút ngắn thời gian xử lý và tránh tình trạng ùn tắc tàu chờ xả thải.
Bên cạnh đó, việc ứng dụng thiết bị đo lưu lượng xả thải tự động sẽ tăng tính minh bạch, hỗ trợ kiểm soát chính xác lượng chất thải được tiếp nhận và nâng cao hiệu quả giám sát tại cảng.
Xây dựng văn hóa “không xả thải xuống biển” là nhiệm vụ dài hạn đòi hỏi sự tham gia chủ động của doanh nghiệp vận tải biển. Trước hết, cần tăng cường tập huấn thuyền viên về quy định môi trường, quy trình xử lý chất thải và kỹ năng ứng phó sự cố để nâng cao ý thức và năng lực thực thi trên tàu. Đồng thời, doanh nghiệp được khuyến khích tham gia các chứng nhận xanh cho tàu, thể hiện cam kết giảm thiểu tác động môi trường và nâng cao uy tín trong chuỗi vận tải quốc tế. Cuối cùng, việc công khai danh sách các tàu bị xử phạt vì hành vi xả thải sẽ tạo hiệu ứng răn đe mạnh mẽ, thúc đẩy cộng đồng doanh nghiệp tuân thủ nghiêm túc hơn.
>> Xem thêm: Vai Trò Của Hỗ Trợ Cập Cầu Trong Phát Triển Cảng Biển
Quản lý xả thải trên biển là một bài toán phức tạp, đòi hỏi sự kết hợp giữa công nghệ quan trắc hiện đại, hành lang pháp lý rõ ràng và sự phối hợp chặt chẽ liên ngành. Vấn đề không chỉ dừng lại ở việc bảo vệ môi trường mà còn gắn liền với an toàn hàng hải, phát triển kinh tế biển và uy tín quốc gia trong hệ thống vận tải toàn cầu.
Việc đầu tư vào các hệ thống quan trắc thông minh, tăng cường năng lực kiểm soát và nâng cao nhận thức của doanh nghiệp sẽ là chìa khóa giúp chúng ta tiến gần hơn tới mục tiêu: một đại dương sạch – an toàn – bền vững, nơi mọi hoạt động xả thải trên biển đều được giám sát, kiểm soát và xử lý hiệu quả.
CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ KHOA HỌC KỸ THUẬT – LASI
Bài viết liên quan
Trong bối cảnh khủng hoảng khí hậu đang gia tăng về mức độ và phạm vi ảnh hưởng, các quốc gia trên thế giới đang chuyển dịch mạnh mẽ sang các nguồn năng lượng bền vững nhằm giảm phát thải khí nhà kính và nâng cao an ninh năng lượng. Trong bài viết này, LASI […]
Trong bối cảnh toàn cầu đang chuyển dịch sang các mô hình phát triển xanh và bền vững, năng lượng gió ngoài khơi nổi lên như một trong những nguồn năng lượng tái tạo có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất. Việt Nam, với đường bờ biển dài hơn 3.200 km và điều kiện gió […]
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng trở nên nghiêm trọng, việc nhận diện các nguồn phát thải khí nhà kính (GHG – Greenhouse Gases) có vai trò nền tảng trong xây dựng chính sách, thiết kế chiến lược giảm phát thải và triển khai công nghệ quan trắc hiện đại. Phát thải […]
Trong bối cảnh nhu cầu năng lượng ngày càng tăng và yêu cầu giảm phát thải khí nhà kính trở nên cấp thiết, nhà máy điện mặt trời đã và đang trở thành một trong những hướng đi chiến lược của ngành năng lượng toàn cầu. Tại Việt Nam, sự bùng nổ các dự án […]
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu, việc quản lý ngư nghiệp bền vững trở thành yếu tố then chốt để duy trì xuất khẩu hải sản. Thẻ vàng hải sản Việt Nam là cảnh báo của Liên minh Châu Âu (EU) đối với hoạt động khai thác hải sản chưa tuân thủ […]
Trong bối cảnh toàn cầu hóa thương mại biển phát triển mạnh, xả thải trên biển trở thành một vấn đề môi trường cấp bách. Hoạt động vận tải biển, khai thác hải sản và các cảng biển đã dẫn đến lượng chất thải hữu cơ, dầu mỡ, rác thải nhựa và hóa chất gia […]
Ngành thủy sản, đặc biệt là nuôi tôm, đóng vai trò quan trọng trong an ninh lương thực, phát triển kinh tế và xuất khẩu của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Tuy nhiên, các phương pháp nuôi tôm truyền thống gặp phải nhiều thách thức như suy giảm chất lượng môi trường, […]
Trong bối cảnh ngành thủy sản toàn cầu phát triển mạnh mẽ, chống khai thác IUU trở thành một yêu cầu cấp bách nhằm bảo vệ nguồn lợi thủy sản, đảm bảo an ninh lương thực và phát triển bền vững. Hoạt động khai thác IUU gây suy giảm nguồn lợi thủy sản, làm mất […]
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, cạn kiệt tài nguyên hóa thạch và nhu cầu năng lượng toàn cầu ngày càng tăng, vai trò của năng lượng tái tạo trở nên vô cùng quan trọng. Năng lượng tái tạo, bao gồm điện gió, điện mặt trời, thủy điện, sinh khối và địa nhiệt, không […]
Trong bối cảnh toàn cầu hướng tới năng lượng tái tạo và giảm phát thải khí nhà kính, tuabin gió trên bờ đóng vai trò trung tâm trong hệ thống điện gió. Đây là thiết bị cốt lõi chuyển hóa năng lượng gió thành điện năng. Đồng thời là yếu tố quyết định đến hiệu […]
Trong bối cảnh nhu cầu năng lượng toàn cầu tăng nhanh và các quốc gia phải đối mặt với áp lực cắt giảm phát thải khí nhà kính, điện gió trên bờ đang nổi lên như một trong những giải pháp năng lượng tái tạo hiệu quả và bền vững nhất. Đối với Việt Nam, […]
Mùa mưa là thời điểm khiến người nuôi tôm đối mặt với hàng loạt thách thức: biến động nhiệt độ, thay đổi độ mặn, pH giảm nhanh, mầm bệnh phát triển mạnh… Nếu không có chiến lược quản lý ao hợp lý, rủi ro chết hàng loạt hoặc tôm chậm lớn xảy ra rất dễ […]
