Sự ra đời của Nghị định 119/2025/NĐ-CP chính là bước đi then chốt giúp Việt Nam chính thức kích hoạt thị trường carbon nội địa. Đây không chỉ là bản sửa đổi kỹ thuật cho Nghị định 06/2022, mà còn là “kim chỉ nam” giúp các doanh nghiệp định hướng rõ ràng hơn trong lộ trình giảm phát thải. Vậy với nghị định mới này, doanh nghiệp cần chuẩn bị những gì để không bị “bỏ lại phía sau”?

Kiểm kê khí nhà kính – Cột mốc bắt buộc trong Nghị định 119/2025/NĐ-CP

Báo cáo định kỳ 2 năm/lần

Theo Nghị định 119/2025, các cơ sở phát thải thuộc danh mục kiểm kê sẽ phải thực hiện báo cáo khí nhà kính (KNK) định kỳ 2 năm/lần, bắt đầu từ năm 2024. Báo cáo đầu tiên phải được nộp trước ngày 31/3/2026.

Đối với các doanh nghiệp thuộc nhóm ngành phát thải lớn như: nhiệt điện, xi măng, thép, hóa chất…, việc kiểm kê được xem là nhiệm vụ bắt buộc nhằm cung cấp dữ liệu đầu vào cho thị trường carbon trong tương lai.

Kiểm kê cần chính xác, có chứng nhận thẩm định

Điểm nổi bật trong Nghị định là yêu cầu các báo cáo KNK phải được thẩm định độc lập bởi tổ chức đủ năng lực. Báo cáo không còn là tài liệu nội bộ, mà trở thành “tài sản dữ liệu” có thể giao dịch. Doanh nghiệp cần sớm thiết lập hệ thống đo lường – báo cáo – thẩm định (MRV) để đảm bảo độ chính xác và minh bạch.

Vận hành thị trường carbon – Lộ trình cụ thể

Thí điểm theo Nghị định 119/2025/NĐ-CP đến 2028, vận hành chính thức từ 2029

Nghị định 119/2025 vạch rõ hai giai đoạn chính cho việc vận hành thị trường carbon tại Việt Nam:

• Giai đoạn thí điểm (2025–2028): Xây dựng hệ thống quản lý tín chỉ, phát triển sàn giao dịch thử nghiệm và các quy định trao đổi trong nước.

• Giai đoạn chính thức (từ 2029): Triển khai đấu giá hạn ngạch phát thải, kết nối với thị trường quốc tế, thúc đẩy giao dịch tự nguyện và bù trừ tín chỉ.

Cơ chế linh hoạt cho doanh nghiệp

Trong thị trường carbon, doanh nghiệp sẽ có nhiều lựa chọn:

• Mua – bán hạn ngạch phát thải (Cap-and-Trade).

• Phát triển hoặc mua tín chỉ carbon nội địa từ các dự án hấp thụ khí nhà kính.

• Đầu tư công nghệ xanh, giảm phát thải thực tế và bán tín chỉ dư thừa.

Cơ chế này không chỉ thúc đẩy doanh nghiệp tự giảm phát thải mà còn tạo cơ hội sinh lợi thông qua các khoản tín dụng carbon.

Carbon rừng – Tài sản kinh tế mới của Việt Nam

Nghị định 119/2025/NĐ-CP định hình vai trò chủ rừng, Nhà nước và bên mua

Việt Nam đang hoàn thiện dự thảo Nghị định về dịch vụ hấp thụ và lưu giữ carbon của rừng. Việc này cho phép các chủ rừng – bao gồm tổ chức, cộng đồng và doanh nghiệp – được tạo và bán tín chỉ carbon rừng cho các bên mua trong và ngoài nước.

Theo cơ chế này, chủ rừng là bên tạo tín chỉ, doanh nghiệp là bên chi trả. Nhà nước đóng vai trò điều phối và giám sát, đảm bảo tính minh bạch, không trùng lặp và công bằng lợi ích. Một phần tín chỉ sẽ được dùng để thực hiện mục tiêu quốc gia (NDC), phần còn lại có thể tham gia giao dịch.

Đây được xem là cơ hội để huy động tài chính cho bảo vệ rừng, tạo thu nhập bền vững cho cộng đồng. Đồng thời, việc này cũng hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện cam kết giảm phát thải.

>> Xem thêm: Quan Trắc Khí Nhà Kính Trong Nông Nghiệp

Nội dung trong Nghị định 119/2025/NĐ-CP không trùng lặp mục tiêu quốc gia

Một phần tín chỉ carbon rừng sẽ được ghi nhận vào mục tiêu đóng góp quốc gia (NDC). Chỉ phần còn lại mới được giao dịch, nhằm tránh rủi ro trùng lặp và đảm bảo tính chính danh trên thị trường quốc tế.

Điều này mở ra một kênh tài chính mới cho các chủ rừng, đồng thời giúp doanh nghiệp trong các ngành phát thải cao có thể mua tín chỉ nội địa, giảm áp lực giảm phát thải trực tiếp.

Doanh nghiệp cần phải làm gì với Nghị định 119/2025/NĐ-CP

Để không bị động trước khi thị trường carbon đi vào hoạt động chính thức, doanh nghiệp cần chủ động triển khai một số việc sau:

Thiết lập hệ thống đo lường (MRV)

Hệ thống MRV là “xương sống” cho toàn bộ quy trình báo cáo và tham gia thị trường carbon. Doanh nghiệp cần:

• Đo lường chính xác phát thải CO₂ theo chuẩn IPCC hoặc hướng dẫn trong nước.

• Lưu trữ dữ liệu định kỳ, thiết lập dashboard theo dõi phát thải theo từng bộ phận.

>> Xem thêm: MRV Khí Nhà Kính: Giải Pháp Cốt Lõi Cho Quản Lý Carbon Hiệu Quả

Ký hợp đồng với đơn vị thẩm định

Các báo cáo KNK cần được thẩm định bởi đơn vị độc lập. Doanh nghiệp nên sớm:

• Tìm kiếm đối tác đủ năng lực, có chứng chỉ theo quy định.

• Lập kế hoạch thẩm định sớm từ 2026 để kịp hạn chót 1/12/2027.

Xây dựng kế hoạch giảm phát thải trung hạn

Giai đoạn 2026–2030 là thời điểm các chính sách sẽ siết chặt hơn. Doanh nghiệp cần:

• Đánh giá hiệu suất hiện tại, xây dựng mục tiêu giảm phát thải thực tế.

• Tính toán tỷ lệ sử dụng tín chỉ carbon (không vượt quá 30% theo quy định dự kiến).

• Đầu tư vào các công nghệ tiết kiệm năng lượng, xử lý chất thải, tuần hoàn carbon…

Đón đầu cơ hội thị trường

Với các doanh nghiệp có lợi thế về quy mô hoặc vùng rừng:

• Phát triển dự án hấp thụ carbon: trồng rừng, tái sinh rừng tự nhiên.

• Tạo tín chỉ và bán trên thị trường thử nghiệm, tạo dòng tiền mới từ “tài sản khí hậu”.

Cơ hội và thách thức khi Nghị định 119/2025/NĐ-CP được ban hành

Cơ hội

• Đa dạng hóa dòng thu từ tín chỉ carbon, đặc biệt trong các ngành phát thải thấp hoặc có khả năng tái tạo năng lượng.

• Thúc đẩy chuyển đổi công nghệ xanh, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh toàn cầu.

• Mở rộng hợp tác quốc tế, nhất là với các đối tác quan tâm đến ESG và trung hòa carbon.

Thách thức

• Chi phí đầu tư ban đầu cho hệ thống MRV, phần mềm đo lường, và thẩm định.

• Rủi ro thiếu nhân sự chuyên môn để vận hành công cụ carbon nội bộ.

Kết luận

Nghị định 119/2025/NĐ-CP không chỉ là một văn bản pháp lý mới, mà còn thể hiện rõ quyết tâm của Chính phủ Việt Nam trong việc xây dựng một thị trường carbon minh bạch, hiệu quả và hội nhập với quốc tế. Với lộ trình triển khai rõ ràng, hệ thống công cụ pháp lý ngày càng hoàn thiện và những cơ hội lớn từ nền kinh tế xanh, đây chính là thời điểm lý tưởng để các doanh nghiệp bắt đầu hành động. Từ việc xây dựng năng lực đo lường và thẩm định khí thải, đến lập kế hoạch giảm phát thải một cách bài bản, doanh nghiệp cần sẵn sàng cả về chiến lược lẫn nội lực để chủ động tham gia thị trường carbon khi chính thức vận hành vào năm 2029.

CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ KHOA HỌC KỸ THUẬT LASI 

• Trụ sở: LASI Building, 345 Kim Mã, Ngọc Khánh, Ba Đình, Hà Nội

• Văn phòng: 62 Nguyễn Khang, Yên Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội

• Hotline: 094 200 6566 – 024 3771 2880

• Email: Info@lasi.com.vn