Trong bối cảnh nhu cầu thực phẩm thủy sản ngày càng tăng cao, nuôi trồng thủy sản (Aquaculture) đã trở thành một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Không chỉ góp phần đảm bảo an ninh lương thực, tạo công ăn việc làm cho hàng triệu lao động. Nuôi trồng thủy sản còn đóng vai trò quan trọng trong kim ngạch xuất khẩu, nâng cao vị thế của quốc gia trên bản đồ thủy sản thế giới. Vậy nuôi trồng thủy sản (Aquaculture) là gì, lợi ích ra sao? Hãy cùng Lasi tìm hiểu từ A đến Z trong bài viết dưới đây.
Theo định nghĩa của Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Hoa Kỳ (NOAA), nuôi trồng thủy sản (Aquaculture) là hoạt động nhân giống, nuôi dưỡng và thu hoạch các loài cá, động vật có vỏ. Cũng như thực vật thủy sinh trong nhiều loại môi trường nước khác nhau.
Hiểu một cách đơn giản, đây chính là “nông nghiệp dưới nước”, thường được gọi ngắn gọn là “nuôi cá”. Ngành này bao gồm việc nuôi các loài thủy sinh trong môi trường được kiểm soát để phục vụ nhu cầu thực phẩm, dược phẩm. Hay các mục đích thương mại khác.
Trên thực tế, phần lớn hải sản mà chúng ta thấy tại siêu thị hoặc cửa hàng thực phẩm có nguồn gốc từ nuôi trồng thủy sản chứ không phải đánh bắt tự nhiên. Theo báo cáo của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) năm 2020, hơn 50% nguồn cung thủy sản toàn cầu. Bao gồm cá, giáp xác và nhuyễn thể đến từ hoạt động nuôi trồng thay vì khai thác ngoài tự nhiên.
Đúng như tên gọi, hình thức này diễn ra trong ao, hồ, đầm hoặc sông nhân tạo. Các loài được nuôi phổ biến nhất là cá chép (Trung Quốc), cá da trơn, cá hồi (Hoa Kỳ). Tuy nhiên, không chỉ cá, nhiều loài khác như giáp xác, lưỡng cư, bò sát và thực vật thủy sinh cũng có thể được nuôi trong môi trường nước ngọt.
Đây là hoạt động nuôi, chăm sóc và thu hoạch thủy sản trong môi trường biển. Các mô hình có thể gồm lồng bè trên biển, nuôi đáy biển, ao nước mặn ven bờ hoặc bể chứa nhân tạo. Theo NOAA, nuôi trồng thủy sản biển hiện đóng góp khoảng một nửa nguồn cung hải sản toàn cầu. Trung Quốc, Na Uy và Việt Nam là những quốc gia dẫn đầu về xuất khẩu thủy sản. Nhiều loại hải sản quen thuộc tại Mỹ như tôm, cá rô phi, cá hồi, nghêu phần lớn được nhập khẩu từ hoạt động nuôi biển ở các nước khác.
Còn được gọi là nuôi trồng thủy sản ven biển. Hình thức này phát triển ở các vùng cửa sông. Nơi nước ngọt giao thoa với nước biển, tạo ra môi trường có độ mặn trung gian. Những loài thủy sản sống trong môi trường này như cá, giáp xác và một số loại thực vật thủy sinh có thể được nuôi và khai thác hiệu quả.
>> Xem thêm: Khai Thác IUU Và Những Quy Định Ngư Dân Cần Biết
Nuôi trồng thủy sản ngày càng trở thành một trụ cột quan trọng của ngành nông nghiệp toàn cầu. Khi được triển khai theo hướng bền vững và có trách nhiệm, aquaculture mang lại nhiều lợi ích rõ rệt:
– Đảm bảo an ninh lương thực: Giúp bổ sung nguồn cung thủy sản ổn định trong bối cảnh trữ lượng ngoài tự nhiên ngày càng suy giảm.
– Giảm áp lực khai thác quá mức: Hạn chế tình trạng đánh bắt ồ ạt. Bảo vệ hệ sinh thái biển.
– Tạo sinh kế cho hàng triệu lao động: Đặc biệt tại các vùng ven biển, nuôi trồng thủy sản góp phần xóa đói giảm nghèo và phát triển kinh tế địa phương.
– Đa dạng hóa sản phẩm thủy sản: Cung cấp cá, tôm, nhuyễn thể và rong biển với sản lượng lớn. Phục vụ cả tiêu dùng nội địa và xuất khẩu.
Việc duy trì chất lượng nước trong nuôi trồng thủy sản luôn là thách thức lớn. Khi nước thải từ ao, hồ hoặc lồng nuôi thoát ra môi trường tự nhiên, nó thường mang theo thức ăn dư thừa, phân cá, hóa chất và kháng sinh. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến:
– Ô nhiễm dinh dưỡng: Lượng nitơ và photpho dư thừa làm tảo phát triển quá mức. Tạo hiện tượng “tảo nở hoa”, làm cạn kiệt oxy hòa tan và gây chết hàng loạt sinh vật thủy sinh.
– Ô nhiễm hóa chất: Nhiều trang trại nuôi cá phải dùng kháng sinh và thuốc để phòng bệnh. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy tới 80% kháng sinh có thể thoát ra môi trường nước. Ảnh hưởng đến hệ sinh thái và góp phần gia tăng hiện tượng kháng kháng sinh.
Nuôi trồng thủy sản không kiểm soát có thể thúc đẩy hiện tượng phú dưỡng. Khi nước quá giàu dinh dưỡng khiến tảo phát triển dày đặc, cản trở ánh sáng, làm chết thực vật thủy sinh. Hệ quả là chuỗi thức ăn tự nhiên bị đứt gãy, môi trường sống của nhiều loài bị hủy hoại.
Ngoài ra, việc xây dựng trang trại thủy sản ven biển còn dẫn đến chặt phá rừng ngập mặn. Từ đó làm mất “lá chắn xanh” bảo vệ bờ biển và mất đa dạng sinh học.
Trong môi trường nuôi tập trung mật độ cao, cá dễ bị stress, sức đề kháng giảm và dịch bệnh dễ bùng phát. Các vấn đề đáng lo ngại:
– Lây lan trong nội bộ trang trại: Một con cá nhiễm bệnh có thể lây cho cả đàn chỉ trong thời gian ngắn.
– Ảnh hưởng đến cá tự nhiên: Ở các mô hình lồng nuôi lưới hở, cá hoang dã có thể bơi vào. Mang theo mầm bệnh hoặc bị lây bệnh từ cá nuôi.
– Thoát đàn: Cá nuôi thoát ra ngoài có thể lây lan dịch bệnh cho hệ sinh thái tự nhiên, làm mất cân bằng sinh học.
>> Xem thêm: Xu Hướng Và Biến Động Giá Tôm 6 Tháng Cuối Năm 2025
Trong bối cảnh nhu cầu hải sản toàn cầu ngày càng tăng, việc hướng đến nuôi trồng thủy sản (Aquaculture) bền vững, an toàn và thân thiện với môi trường chính là chìa khóa để Việt Nam cũng như thế giới vừa đảm bảo nguồn cung thực phẩm. Đồng thời bảo tồn được hệ sinh thái tự nhiên. Hiểu đúng, làm đúng và phát triển đúng hướng sẽ giúp ngành nuôi trồng thủy sản trở thành một trụ cột vững chắc của nền kinh tế xanh trong tương lai.
CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ KHOA HỌC KỸ THUẬT – LASI
Bài viết liên quan
Ngành tôm Việt Nam đã và đang giữ vai trò quan trọng trong kim ngạch xuất khẩu thủy sản, với thị trường trải rộng trên hơn 100 quốc gia. Tuy nhiên, sự phát triển bền vững của ngành phụ thuộc lớn vào khả năng đáp ứng tiêu chuẩn tôm xuất khẩu mà các thị trường […]
Trong bối cảnh ngành thủy sản toàn cầu đang dịch chuyển mạnh mẽ sang mô hình sản xuất minh bạch – bền vững – an toàn, việc sở hữu chứng nhận ASC và BAP đã trở thành điều kiện gần như bắt buộc đối với các doanh nghiệp nuôi, chế biến và xuất khẩu tôm. […]
Trong bối cảnh nhu cầu điện năng toàn cầu không ngừng gia tăng, trong khi áp lực giảm phát thải khí nhà kính ngày càng lớn, năng lượng gió ngoài khơi đang được nhiều quốc gia xem là một trong những giải pháp chiến lược để bảo đảm an ninh năng lượng và thực hiện […]
Trong bối cảnh toàn cầu đang hướng mạnh đến phát triển thủy sản bền vững, các tiêu chuẩn quốc tế về khai thác có trách nhiệm ngày càng trở thành yếu tố bắt buộc để tiếp cận thị trường xuất khẩu giá trị cao. Một trong những chứng nhận quan trọng và uy tín nhất […]
Việc Việt Nam nhận thẻ vàng EC vào năm 2017 đã trở thành một dấu mốc quan trọng, cảnh báo về các rủi ro liên quan đến khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU Fishing). Đây không chỉ là vấn đề pháp lý mà còn ảnh […]
Trong bối cảnh thị trường thủy sản toàn cầu ngày càng siết chặt tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm, minh bạch chuỗi cung ứng và phát triển bền vững, thủy sản xuất khẩu Việt Nam phải đối mặt với yêu cầu ngày càng cao từ các nhà bán lẻ quốc tế. Nổi bật trong […]
Việt Nam được đánh giá là một trong những quốc gia có tiềm năng phát triển năng lượng mặt trời và gió hàng đầu khu vực Đông Nam Á, nhờ lợi thế tự nhiên vượt trội về bức xạ mặt trời và điều kiện gió. Trong bối cảnh nhu cầu điện năng tăng nhanh, áp […]
Trong quá trình phát triển năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện gió, một trong những bước quan trọng và mang tính quyết định nhất chính là khảo sát tiềm năng gió. Đây không chỉ là công đoạn thu thập dữ liệu khí tượng đơn thuần, mà còn là nền tảng để đánh giá […]
Trong bối cảnh thương mại thủy sản toàn cầu ngày càng chú trọng đến tính bền vững, trách nhiệm xã hội và an toàn thực phẩm, các chứng nhận quốc tế đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc định hình tiêu chuẩn sản xuất và gia tăng tính cạnh tranh. Trong số đó, […]
Trong những thập kỷ gần đây, xả thải trên biển từ hoạt động hàng hải, công nghiệp ven biển và khai thác tài nguyên biển đã trở thành vấn đề môi trường toàn cầu. Lượng chất thải phát sinh ngày càng lớn trong khi khả năng tự làm sạch của đại dương có giới hạn, […]
Trong bối cảnh khủng hoảng khí hậu đang gia tăng về mức độ và phạm vi ảnh hưởng, các quốc gia trên thế giới đang chuyển dịch mạnh mẽ sang các nguồn năng lượng bền vững nhằm giảm phát thải khí nhà kính và nâng cao an ninh năng lượng. Trong bài viết này, LASI […]
Trong bối cảnh toàn cầu đang chuyển dịch sang các mô hình phát triển xanh và bền vững, năng lượng gió ngoài khơi nổi lên như một trong những nguồn năng lượng tái tạo có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất. Việt Nam, với đường bờ biển dài hơn 3.200 km và điều kiện gió […]
