Trong bối cảnh nhu cầu thực phẩm thủy sản ngày càng tăng cao, nuôi trồng thủy sản (Aquaculture) đã trở thành một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Không chỉ góp phần đảm bảo an ninh lương thực, tạo công ăn việc làm cho hàng triệu lao động. Nuôi trồng thủy sản còn đóng vai trò quan trọng trong kim ngạch xuất khẩu, nâng cao vị thế của quốc gia trên bản đồ thủy sản thế giới. Vậy nuôi trồng thủy sản (Aquaculture) là gì, lợi ích ra sao? Hãy cùng Lasi tìm hiểu từ A đến Z trong bài viết dưới đây.
Theo định nghĩa của Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Hoa Kỳ (NOAA), nuôi trồng thủy sản (Aquaculture) là hoạt động nhân giống, nuôi dưỡng và thu hoạch các loài cá, động vật có vỏ. Cũng như thực vật thủy sinh trong nhiều loại môi trường nước khác nhau.
Hiểu một cách đơn giản, đây chính là “nông nghiệp dưới nước”, thường được gọi ngắn gọn là “nuôi cá”. Ngành này bao gồm việc nuôi các loài thủy sinh trong môi trường được kiểm soát để phục vụ nhu cầu thực phẩm, dược phẩm. Hay các mục đích thương mại khác.
Trên thực tế, phần lớn hải sản mà chúng ta thấy tại siêu thị hoặc cửa hàng thực phẩm có nguồn gốc từ nuôi trồng thủy sản chứ không phải đánh bắt tự nhiên. Theo báo cáo của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) năm 2020, hơn 50% nguồn cung thủy sản toàn cầu. Bao gồm cá, giáp xác và nhuyễn thể đến từ hoạt động nuôi trồng thay vì khai thác ngoài tự nhiên.
Đúng như tên gọi, hình thức này diễn ra trong ao, hồ, đầm hoặc sông nhân tạo. Các loài được nuôi phổ biến nhất là cá chép (Trung Quốc), cá da trơn, cá hồi (Hoa Kỳ). Tuy nhiên, không chỉ cá, nhiều loài khác như giáp xác, lưỡng cư, bò sát và thực vật thủy sinh cũng có thể được nuôi trong môi trường nước ngọt.
Đây là hoạt động nuôi, chăm sóc và thu hoạch thủy sản trong môi trường biển. Các mô hình có thể gồm lồng bè trên biển, nuôi đáy biển, ao nước mặn ven bờ hoặc bể chứa nhân tạo. Theo NOAA, nuôi trồng thủy sản biển hiện đóng góp khoảng một nửa nguồn cung hải sản toàn cầu. Trung Quốc, Na Uy và Việt Nam là những quốc gia dẫn đầu về xuất khẩu thủy sản. Nhiều loại hải sản quen thuộc tại Mỹ như tôm, cá rô phi, cá hồi, nghêu phần lớn được nhập khẩu từ hoạt động nuôi biển ở các nước khác.
Còn được gọi là nuôi trồng thủy sản ven biển. Hình thức này phát triển ở các vùng cửa sông. Nơi nước ngọt giao thoa với nước biển, tạo ra môi trường có độ mặn trung gian. Những loài thủy sản sống trong môi trường này như cá, giáp xác và một số loại thực vật thủy sinh có thể được nuôi và khai thác hiệu quả.
>> Xem thêm: Khai Thác IUU Và Những Quy Định Ngư Dân Cần Biết
Nuôi trồng thủy sản ngày càng trở thành một trụ cột quan trọng của ngành nông nghiệp toàn cầu. Khi được triển khai theo hướng bền vững và có trách nhiệm, aquaculture mang lại nhiều lợi ích rõ rệt:
– Đảm bảo an ninh lương thực: Giúp bổ sung nguồn cung thủy sản ổn định trong bối cảnh trữ lượng ngoài tự nhiên ngày càng suy giảm.
– Giảm áp lực khai thác quá mức: Hạn chế tình trạng đánh bắt ồ ạt. Bảo vệ hệ sinh thái biển.
– Tạo sinh kế cho hàng triệu lao động: Đặc biệt tại các vùng ven biển, nuôi trồng thủy sản góp phần xóa đói giảm nghèo và phát triển kinh tế địa phương.
– Đa dạng hóa sản phẩm thủy sản: Cung cấp cá, tôm, nhuyễn thể và rong biển với sản lượng lớn. Phục vụ cả tiêu dùng nội địa và xuất khẩu.
Việc duy trì chất lượng nước trong nuôi trồng thủy sản luôn là thách thức lớn. Khi nước thải từ ao, hồ hoặc lồng nuôi thoát ra môi trường tự nhiên, nó thường mang theo thức ăn dư thừa, phân cá, hóa chất và kháng sinh. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến:
– Ô nhiễm dinh dưỡng: Lượng nitơ và photpho dư thừa làm tảo phát triển quá mức. Tạo hiện tượng “tảo nở hoa”, làm cạn kiệt oxy hòa tan và gây chết hàng loạt sinh vật thủy sinh.
– Ô nhiễm hóa chất: Nhiều trang trại nuôi cá phải dùng kháng sinh và thuốc để phòng bệnh. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy tới 80% kháng sinh có thể thoát ra môi trường nước. Ảnh hưởng đến hệ sinh thái và góp phần gia tăng hiện tượng kháng kháng sinh.
Nuôi trồng thủy sản không kiểm soát có thể thúc đẩy hiện tượng phú dưỡng. Khi nước quá giàu dinh dưỡng khiến tảo phát triển dày đặc, cản trở ánh sáng, làm chết thực vật thủy sinh. Hệ quả là chuỗi thức ăn tự nhiên bị đứt gãy, môi trường sống của nhiều loài bị hủy hoại.
Ngoài ra, việc xây dựng trang trại thủy sản ven biển còn dẫn đến chặt phá rừng ngập mặn. Từ đó làm mất “lá chắn xanh” bảo vệ bờ biển và mất đa dạng sinh học.
Trong môi trường nuôi tập trung mật độ cao, cá dễ bị stress, sức đề kháng giảm và dịch bệnh dễ bùng phát. Các vấn đề đáng lo ngại:
– Lây lan trong nội bộ trang trại: Một con cá nhiễm bệnh có thể lây cho cả đàn chỉ trong thời gian ngắn.
– Ảnh hưởng đến cá tự nhiên: Ở các mô hình lồng nuôi lưới hở, cá hoang dã có thể bơi vào. Mang theo mầm bệnh hoặc bị lây bệnh từ cá nuôi.
– Thoát đàn: Cá nuôi thoát ra ngoài có thể lây lan dịch bệnh cho hệ sinh thái tự nhiên, làm mất cân bằng sinh học.
>> Xem thêm: Xu Hướng Và Biến Động Giá Tôm 6 Tháng Cuối Năm 2025
Trong bối cảnh nhu cầu hải sản toàn cầu ngày càng tăng, việc hướng đến nuôi trồng thủy sản (Aquaculture) bền vững, an toàn và thân thiện với môi trường chính là chìa khóa để Việt Nam cũng như thế giới vừa đảm bảo nguồn cung thực phẩm. Đồng thời bảo tồn được hệ sinh thái tự nhiên. Hiểu đúng, làm đúng và phát triển đúng hướng sẽ giúp ngành nuôi trồng thủy sản trở thành một trụ cột vững chắc của nền kinh tế xanh trong tương lai.
CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ KHOA HỌC KỸ THUẬT – LASI
Bài viết liên quan
Tại kỳ họp lần thứ 81 (tháng 3/2024), Ủy ban MEPC của IMO đã ban hành Nghị quyết MEPC.387(81) và Thông tư BWM.2/Circ.82, đưa ra những hướng dẫn quan trọng liên quan đến việc quản lý nước dằn trong điều kiện chất lượng nước khó khăn và việc lưu trữ tạm thời nước thải đã […]
Trong bối cảnh đại dương đang đối mặt với hàng loạt thách thức như đánh bắt quá mức, ô nhiễm, biến đổi khí hậu và suy thoái hệ sinh thái biển, nhu cầu bảo tồn và quản lý bền vững nguồn tài nguyên biển trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Một trong những […]
Năng lượng mặt trời thường được ca ngợi là giải pháp xanh, sạch và bền vững. Điều này góp phần giảm thiểu biến đổi khí hậu và thay thế dần nhiên liệu hóa thạch. Tuy nhiên, ít ai biết rằng phía sau lợi ích ấy vẫn tồn tại nhiều hạn chế nhất định. Các chuyên […]
Ngành thủy sản Việt Nam từ lâu đã giữ vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc gia, không chỉ tạo sinh kế cho hàng triệu ngư dân mà còn đóng góp lớn vào kim ngạch xuất khẩu. Tuy nhiên, từ năm 2017, khi Ủy ban Châu Âu (EC) rút “thẻ vàng” đối với […]
Biến đổi khí hậu đang trở thành thách thức toàn cầu với những hệ lụy nặng nề về môi trường, kinh tế và xã hội. Trong bối cảnh đó, việc giảm nhẹ phát thải khí nhà kính (GHG) không chỉ là cam kết quốc tế mà còn là nhu cầu cấp thiết của từng quốc […]
Biến đổi khí hậu đang trở thành thách thức toàn cầu, trong đó nông nghiệp là một trong những ngành phát thải khí nhà kính đáng kể. Đặc biệt, đất canh tác không chỉ là nơi lưu giữ carbon mà còn là nguồn phát thải các khí như CO₂, CH₄ và N₂O. Việc đo lường […]
Ngành thủy sản Việt Nam – một trong những trụ cột xuất khẩu quan trọng của nền kinh tế, đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ trước những yêu cầu khắt khe từ thị trường quốc tế. Từ việc đảm bảo an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường đến thực hành nuôi […]
Trước tình trạng biến đổi khí hậu, cạn kiệt tài nguyên và nhu cầu năng lượng ngày càng tăng, phát triển các nguồn năng lượng sạch trở thành xu hướng tất yếu của thế giới. Không chỉ giúp giảm phát thải khí nhà kính, những nguồn năng lượng này còn tạo ra sự bền vững […]
Mùa mưa là giai đoạn nhạy cảm nhất trong quá trình nuôi tôm. Nhiệt độ giảm, độ mặn và pH thay đổi đột ngột, cộng với dòng chảy từ nước mưa mang theo mầm bệnh từ môi trường bên ngoài dễ khiến tôm bị stress và suy giảm sức đề kháng. Đây chính là thời […]
Khai thác IUU đang trở thành thách thức lớn đối với ngành thủy sản toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Hoạt động IUU không chỉ gây cạn kiệt nguồn lợi hải sản, làm mất cân bằng hệ sinh thái biển mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín và cơ hội xuất khẩu […]
Trong bối cảnh nhu cầu về năng lượng xanh ngày càng gia tăng, các dự án triển khai pin mặt trời trên mặt nước đang nổi lên như một giải pháp đầy tiềm năng. Tại Việt Nam, nhờ lợi thế hệ thống sông ngòi, hồ chứa phong phú, nhiều dự án quy mô lớn đã […]
Trong hoạt động khai thác cảng biển, an toàn và hiệu quả luôn là hai yếu tố then chốt. Một trong những thông số kỹ thuật có ảnh hưởng trực tiếp đến cả hai yếu tố này chính là vận tốc cập tàu khi tiếp cận cầu cảng. Vận tốc cập tàu không chỉ quyết […]
