Trong bối cảnh đại dương đang đối mặt với hàng loạt thách thức như đánh bắt quá mức, ô nhiễm, biến đổi khí hậu và suy thoái hệ sinh thái biển, nhu cầu bảo tồn và quản lý bền vững nguồn tài nguyên biển trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Một trong những giải pháp hiệu quả và được áp dụng rộng rãi trên toàn cầu chính là mô hình MPAs (Marine Protected Areas). Đây được xem như “lá chắn xanh” giúp duy trì đa dạng sinh học, phục hồi nguồn lợi thủy sản và hỗ trợ sinh kế cho cộng đồng ven biển. Vậy mô hình MPAs (Marine Protected Areas) là gì, tầm quan trọng ra sao và chúng hoạt động như thế nào? Hãy cùng Lasi tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
Khu bảo tồn biển – danh từ, trong tiếng Anh được gọi là Marine Protected Area, viết tắt là MPA.
Khu bảo tồn biển là loại hình khu bảo tồn thiên nhiên, được xác lập ranh giới trên biển, đảo, quần đảo, ven biển để bảo vệ đa dạng sinh học biển. (Theo Luật Thủy sản năm 2017)
Khu bảo tồn biển bao gồm những hoạt động liên quan đến việc bảo vệ các khu vực biển tự nhiên theo các mục tiêu quản lí được xác định. Các khu bảo tồn biển có thể được bảo tồn vì một số lí do như bảo vệ tài nguyên kinh tế, bảo tồn đa dạng sinh học và bảo vệ các loài sinh vật.
Khu bảo tồn biển là những vùng phân định với những qui định về những hành động được phép hoặc không được phép thực hiện. (Theo International Union for Conservation of Nature – IUCN)
>> Xem thêm: Thách Thức Ngành Tôm Châu Á: Dịch Bệnh Và Chi Phí Leo Thang
1. Khu bảo tồn biển bao gồm vườn quốc gia, khu dự trữ thiên nhiên, khu bảo tồn loài – sinh cảnh, khu bảo vệ cảnh quan. Việc phân cấp khu bảo tồn biển thực hiện theo qui định của pháp luật về đa dạng sinh học.
2. Tiêu chí xác lập khu dự trữ thiên nhiên, khu bảo vệ cảnh quan thực hiện theo qui định của pháp luật về đa dạng sinh học.
3. Tiêu chí xác lập vườn quốc gia bao gồm:
a) Có hệ sinh thái biển quan trọng đối với quốc gia, quốc tế, đặc thù hoặc đại diện cho một vùng sinh thái tự nhiên;
b) Là nơi sinh sống tự nhiên thường xuyên hoặc theo mùa của ít nhất một loài thủy sản thuộc Danh mục loài nguy cấp, quí, hiếm được ưu tiên bảo vệ hoặc thuộc nhóm loài thủy sản cấm khai thác trong Danh mục loài thủy sản nguy cấp, quí, hiếm;
c) Có giá trị đặc biệt về khoa học, giáo dục;
d) Có cảnh quan môi trường, nét đẹp độc đáo của tự nhiên, có giá trị du lịch sinh thái.
4. Tiêu chí xác lập khu bảo tồn loài – sinh cảnh bao gồm:
a) Khu bảo tồn loài – sinh cảnh cấp quốc gia là nơi sinh sống tự nhiên thường xuyên hoặc theo mùa của ít nhất một loài thủy sản thuộc Danh mục loài nguy cấp, quí, hiếm được ưu tiên bảo vệ hoặc thuộc nhóm loài thủy sản cấm khai thác trong Danh mục loài thủy sản nguy cấp, quí, hiếm; có giá trị đặc biệt về khoa học, giáo dục;
b) Khu bảo tồn loài – sinh cảnh cấp tỉnh là nơi sinh sống tự nhiên thường xuyên hoặc theo mùa của ít nhất một loài thủy sản đặc hữu hoặc loài thủy sản bản địa có giá trị đặc biệt về khoa học, kinh tế; có giá trị đặc biệt về sinh thái, môi trường. (Theo Luật Thủy sản năm 2017)
– Bảo tồn đa dạng sinh học: Các khu bảo tồn biển (MPA) hướng đến mục tiêu bảo vệ các môi trường sống biển dễ bị tổn thương và có ý nghĩa sinh thái quan trọng, chẳng hạn như rạn san hô hoặc núi ngầm, đồng thời bảo vệ sự đa dạng của các loài sinh vật biển. Bằng cách thiết lập các khu bảo tồn, chính phủ và các tổ chức bảo tồn có thể giúp giảm thiểu các mối đe dọa như đánh bắt quá mức, phá hủy môi trường sống và ô nhiễm.
– Quản lý nghề cá: Các khu bảo tồn biển (MPA) có thể đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì quần thể cá và hỗ trợ nghề cá bền vững. Bằng cách thực hiện các quy định như hạn ngạch đánh bắt, hạn chế ngư cụ, hoặc đóng cửa theo mùa trong các MPA, chính quyền có thể giúp bổ sung nguồn lợi cá, bảo vệ bãi đẻ và thúc đẩy sự phục hồi của các loài đang bị suy giảm.
– Nghiên cứu và giám sát sinh thái: Các khu bảo tồn biển thường đóng vai trò như những phòng thí nghiệm sống cho các nhà khoa học nghiên cứu hệ sinh thái biển, theo dõi xu hướng đa dạng sinh học và đánh giá hiệu quả của các chiến lược bảo tồn. Các nhà nghiên cứu có thể điều tra tác động của biến đổi khí hậu, nghiên cứu sự tương tác giữa các loài và thu thập dữ liệu để đưa ra quyết định quản lý trong tương lai.
– Giáo dục và du lịch: Các khu bảo tồn biển có thể đóng vai trò là điểm giáo dục, tạo cơ hội cho công chúng tìm hiểu về hệ sinh thái biển, bảo tồn và sử dụng bền vững tài nguyên. Ngoài ra, các khu bảo tồn biển được quản lý tốt có thể thu hút khách du lịch quan tâm đến du lịch sinh thái, lặn biển, lặn ống thở hoặc các hoạt động giải trí khác, góp phần thúc đẩy kinh tế địa phương.
Các khu bảo tồn biển (MPA) đóng vai trò như “lá chắn sinh thái” của đại dương, tạo nơi trú ẩn an toàn cho hàng nghìn loài sinh vật biển trước những mối đe dọa ngày càng gia tăng như đánh bắt quá mức, ô nhiễm và suy thoái môi trường sống. Nhờ duy trì các khu vực sinh sản và phát triển tự nhiên, MPA không chỉ giúp bảo tồn đa dạng sinh học mà còn tái tạo và bổ sung nguồn lợi thủy sản, góp phần ổn định sinh kế cho cộng đồng ven biển và đảm bảo an ninh lương thực lâu dài.
Bên cạnh đó, MPA còn mang lại giá trị khoa học to lớn khi trở thành “phòng thí nghiệm tự nhiên” cho các nghiên cứu về sinh thái biển, biến đổi khí hậu và các giải pháp bảo tồn. Dữ liệu từ các khu bảo tồn này giúp con người hiểu rõ hơn về cơ chế phục hồi của hệ sinh thái, từ đó tối ưu hóa chiến lược quản lý và khai thác tài nguyên biển theo hướng bền vững và có trách nhiệm.
>> Xem thêm: Khai Thác IUU Và Những Quy Định Ngư Dân Cần Biết
Có thể thấy, mô hình MPAs (Marine Protected Areas) không chỉ là công cụ quan trọng trong việc bảo vệ đa dạng sinh học và phục hồi hệ sinh thái mà còn góp phần trực tiếp vào sự phát triển kinh tế – xã hội của các cộng đồng ven biển. Đối với Việt Nam – quốc gia có đường bờ biển dài và giàu tiềm năng sinh thái, việc mở rộng và vận hành thành công các MPAs chính là bước đi chiến lược để bảo vệ tài nguyên biển, nâng cao hình ảnh quốc gia. Đồng thời đảm bảo sự cân bằng giữa bảo tồn và phát triển cho thế hệ hôm nay và mai sau.
CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ KHOA HỌC KỸ THUẬT – LASI
Bài viết liên quan
Ngành tôm Việt Nam đã và đang giữ vai trò quan trọng trong kim ngạch xuất khẩu thủy sản, với thị trường trải rộng trên hơn 100 quốc gia. Tuy nhiên, sự phát triển bền vững của ngành phụ thuộc lớn vào khả năng đáp ứng tiêu chuẩn tôm xuất khẩu mà các thị trường […]
Trong bối cảnh ngành thủy sản toàn cầu đang dịch chuyển mạnh mẽ sang mô hình sản xuất minh bạch – bền vững – an toàn, việc sở hữu chứng nhận ASC và BAP đã trở thành điều kiện gần như bắt buộc đối với các doanh nghiệp nuôi, chế biến và xuất khẩu tôm. […]
Trong bối cảnh nhu cầu điện năng toàn cầu không ngừng gia tăng, trong khi áp lực giảm phát thải khí nhà kính ngày càng lớn, năng lượng gió ngoài khơi đang được nhiều quốc gia xem là một trong những giải pháp chiến lược để bảo đảm an ninh năng lượng và thực hiện […]
Trong bối cảnh toàn cầu đang hướng mạnh đến phát triển thủy sản bền vững, các tiêu chuẩn quốc tế về khai thác có trách nhiệm ngày càng trở thành yếu tố bắt buộc để tiếp cận thị trường xuất khẩu giá trị cao. Một trong những chứng nhận quan trọng và uy tín nhất […]
Việc Việt Nam nhận thẻ vàng EC vào năm 2017 đã trở thành một dấu mốc quan trọng, cảnh báo về các rủi ro liên quan đến khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU Fishing). Đây không chỉ là vấn đề pháp lý mà còn ảnh […]
Trong bối cảnh thị trường thủy sản toàn cầu ngày càng siết chặt tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm, minh bạch chuỗi cung ứng và phát triển bền vững, thủy sản xuất khẩu Việt Nam phải đối mặt với yêu cầu ngày càng cao từ các nhà bán lẻ quốc tế. Nổi bật trong […]
Việt Nam được đánh giá là một trong những quốc gia có tiềm năng phát triển năng lượng mặt trời và gió hàng đầu khu vực Đông Nam Á, nhờ lợi thế tự nhiên vượt trội về bức xạ mặt trời và điều kiện gió. Trong bối cảnh nhu cầu điện năng tăng nhanh, áp […]
Trong quá trình phát triển năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện gió, một trong những bước quan trọng và mang tính quyết định nhất chính là khảo sát tiềm năng gió. Đây không chỉ là công đoạn thu thập dữ liệu khí tượng đơn thuần, mà còn là nền tảng để đánh giá […]
Trong bối cảnh thương mại thủy sản toàn cầu ngày càng chú trọng đến tính bền vững, trách nhiệm xã hội và an toàn thực phẩm, các chứng nhận quốc tế đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc định hình tiêu chuẩn sản xuất và gia tăng tính cạnh tranh. Trong số đó, […]
Trong những thập kỷ gần đây, xả thải trên biển từ hoạt động hàng hải, công nghiệp ven biển và khai thác tài nguyên biển đã trở thành vấn đề môi trường toàn cầu. Lượng chất thải phát sinh ngày càng lớn trong khi khả năng tự làm sạch của đại dương có giới hạn, […]
Trong bối cảnh khủng hoảng khí hậu đang gia tăng về mức độ và phạm vi ảnh hưởng, các quốc gia trên thế giới đang chuyển dịch mạnh mẽ sang các nguồn năng lượng bền vững nhằm giảm phát thải khí nhà kính và nâng cao an ninh năng lượng. Trong bài viết này, LASI […]
Trong bối cảnh toàn cầu đang chuyển dịch sang các mô hình phát triển xanh và bền vững, năng lượng gió ngoài khơi nổi lên như một trong những nguồn năng lượng tái tạo có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất. Việt Nam, với đường bờ biển dài hơn 3.200 km và điều kiện gió […]
