Ngành thủy sản Việt Nam đang đứng trước bước ngoặt lớn. Trước áp lực cạnh tranh và yêu cầu truy xuất nguồn gốc ngày càng khắt khe, việc tiếp tục chạy theo sản lượng đã không còn phù hợp. Thay vào đó, nâng cao chất lượng và giá trị gia tăng là hướng đi bắt buộc. Đổi mới tư duy không chỉ nằm ở công nghệ hay quản lý, mà còn ở cách tiếp cận thị trường và đó chính là điều kiện sống còn để thủy sản Việt Nam phát triển bền vững, giữ vững vị thế xuất khẩu toàn cầu.
Với hơn 3.260 km bờ biển và mạng lưới sông ngòi dày đặc, Việt Nam có lợi thế lớn để phát triển thủy sản. Mỗi năm, ngành đạt khoảng 9 triệu tấn sản lượng, trong đó nuôi trồng chiếm gần 60%. Các mặt hàng chủ lực như tôm, cá tra, cá ngừ, mực và bạch tuộc đã có mặt tại hơn 170 quốc gia và vùng lãnh thổ.
Đến năm 2024, kim ngạch xuất khẩu đạt gần 9 tỷ USD. Điều này đã đưa Việt Nam vào nhóm dẫn đầu thế giới về xuất khẩu thủy sản. Tuy nhiên, đằng sau những con số ấn tượng là thách thức lớn về môi trường, chất lượng, năng suất và sự lệ thuộc vào thị trường quốc tế.
Người tiêu dùng toàn cầu ngày càng quan tâm đến truy xuất nguồn gốc, an toàn thực phẩm, phát triển xanh và đạo đức trong nuôi trồng. Các thị trường như EU, Mỹ, Nhật Bản đã đưa ra nhiều quy định khắt khe. Nếu ngành thủy sản Việt Nam vẫn dựa vào mô hình nuôi nhỏ lẻ, chất lượng thiếu đồng đều và sản phẩm sơ chế, nguy cơ bị loại khỏi chuỗi cung ứng là rất rõ ràng.
Diện tích nuôi trồng gần như đã chạm giới hạn, trong khi môi trường nước ngày càng ô nhiễm. Chi phí sản xuất tăng cao khiến việc gia tăng sản lượng không còn là hướng đi bền vững. Trước thực tế đó, ngành thủy sản buộc phải thay đổi cách tiếp cận. Thay vì tập trung vào sản lượng, ngành thủy sản cần hướng đến chế biến sâu, xây dựng thương hiệu và chuyển đổi số. Đây là cách nâng cao giá trị cho từng đơn vị sản phẩm và phát triển bền vững trong dài hạn.
Tình trạng xâm nhập mặn, nước biển dâng, dịch bệnh trên thủy sản và ô nhiễm nguồn nước đang đẩy nhiều vùng nuôi vào thế bấp bênh. Tư duy cũ – chỉ chú trọng sản lượng trước mắt – đang khiến hệ sinh thái nuôi trồng suy kiệt. Cần một tư duy mới: nuôi trồng thông minh, thích ứng khí hậu và hướng tới bền vững lâu dài.
>> Xem thêm: Giải Pháp Nuôi Trồng Thủy Sản Đột Phá Cho Thời Đại Mới
Nâng cao giá trị bắt đầu từ con giống, thức ăn, mô hình nuôi và quản lý chuồng trại. Những mô hình nuôi tuần hoàn, nuôi ghép, sử dụng IoT để giám sát chất lượng nước, hệ thống cho ăn tự động… đang chứng minh hiệu quả về năng suất và chất lượng.
Một số doanh nghiệp như Minh Phú, Vĩnh Hoàn hay Nam Việt đã đi đầu trong việc áp dụng công nghệ vào chuỗi sản xuất. Họ xây dựng hệ sinh thái khép kín từ trại giống, vùng nuôi đến chế biến và xuất khẩu. Mô hình này giúp kiểm soát chất lượng chặt chẽ và gia tăng hiệu quả kinh doanh.
Hiện chỉ khoảng 30% sản phẩm thủy sản Việt Nam được chế biến sâu. Trong khi đó, các sản phẩm giá trị cao như tôm sú hấp, cá tra phi lê tẩm gia vị, snack hải sản, nước mắm cao cấp từ cá biển sâu… lại mang lại lợi nhuận gấp nhiều lần so với sản phẩm thô.
Tăng tỷ trọng chế biến sâu đang là xu hướng tất yếu của ngành thủy sản. Việc này giúp đa dạng hóa sản phẩm và tạo giá trị gia tăng cao hơn. Doanh nghiệp cũng dễ dàng vượt qua các rào cản kỹ thuật từ thị trường quốc tế. Đồng thời, thời gian bảo quản được kéo dài, giảm hao hụt sau thu hoạch. Nhờ đó, sức cạnh tranh của sản phẩm Việt Nam trên thị trường toàn cầu được nâng lên rõ rệt.
Muốn nâng tầm giá trị, thủy sản Việt Nam cần xây dựng được thương hiệu quốc gia rõ ràng. Việc gắn nhãn “Made in Vietnam” cần đi cùng hệ thống truy xuất minh bạch, từ vùng nuôi, quá trình thu hoạch đến chế biến. Blockchain, mã QR, phần mềm quản lý chuỗi cung ứng… chính là công cụ để minh bạch hóa toàn bộ hành trình sản phẩm.
Tư duy hiện đại không thể tách rời chuyển đổi số. Từ quản lý vùng nuôi, theo dõi thời tiết, giám sát dịch bệnh đến dự báo sản lượng và phân tích thị trường – tất cả đều có thể được tự động hóa nhờ AI, IoT, big data.
Cảm biến, phần mềm và ứng dụng di động giúp người nuôi giám sát liên tục các chỉ số môi trường, phát hiện sớm bất thường và nâng cao hiệu quả nuôi trồng. Dữ liệu được cập nhật theo thời gian thực, giúp phát hiện sớm các bất thường. Nhờ đó, việc quản lý ao nuôi trở nên chủ động, chính xác và hiệu quả hơn.
Không chỉ giám sát tức thời, toàn bộ quá trình nuôi đều được ghi lại trên nền tảng số. Việc lưu trữ này giúp quản lý dễ dàng, chính xác và minh bạch hơn. Đồng thời, đây cũng là cơ sở để phân tích hiệu quả từng vụ nuôi, so sánh dữ liệu và phục vụ truy xuất nguồn gốc khi cần thiết.
Rủi ro trong nuôi trồng thủy sản luôn tiềm ẩn, đặc biệt khi môi trường biến động nhanh. Nhờ ứng dụng AI, camera thông minh và hệ thống cảnh báo tự động, người nuôi có thể theo dõi liên tục các chỉ số và hành vi vật nuôi. Điều này giúp phát hiện sớm bất thường và điều chỉnh kịp thời để giảm thiệt hại.
Việc này giúp hạn chế tối đa thiệt hại do dịch bệnh hoặc ô nhiễm môi trường. Đồng thời, công nghệ cũng hỗ trợ kiểm soát lượng thức ăn hợp lý, tránh lãng phí và giảm chi phí vận hành. Nhờ đó, hiệu quả sản xuất được nâng cao một cách rõ rệt.
>> Xem thêm: Nuôi Trồng Tôm Giống Và Những Điều Cần Biết
Thị trường quốc tế ngày càng ưu tiên thủy sản có chuỗi cung ứng minh bạch và được kiểm soát bằng công nghệ. Số hóa toàn bộ quá trình từ nuôi trồng đến chế biến giúp tạo ra hệ thống dữ liệu xuyên suốt. Nhờ đó, sản phẩm luôn sẵn sàng truy xuất khi thị trường yêu cầu.
Không chỉ đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật, chuyển đổi số còn nâng cao độ tin cậy của thương hiệu Việt Nam. Khi sản phẩm được chứng minh an toàn và rõ nguồn gốc, cơ hội xuất khẩu sẽ rộng mở hơn. Đồng thời, giá trị và vị thế thủy sản Việt cũng được cải thiện rõ rệt trên thị trường toàn cầu.
Thủy sản Việt Nam đang ở bước ngoặt. Nếu không đổi mới, ngành sẽ mất dần lợi thế cạnh tranh. Chuyển sang “nuôi thông minh” và “bán chất” là hướng đi tất yếu đòi hỏi người nuôi và doanh nghiệp phải hành động bằng công nghệ, sản xuất xanh và xây dựng thương hiệu.
LASI – Đơn vị cung cấp giải pháp công nghệ và phần mềm giúp ngành thủy sản chuyển mình mạnh mẽ. Cùng LASI – đổi mới để nâng tầm giá trị thủy sản Việt Nam!
CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ KHOA HỌC KỸ THUẬT – LASI
Trụ sở: LASI Building, 345 Kim Mã, Giảng Võ, Hà Nội
Văn phòng: 62 Nguyễn Khang, Yên Hòa, Hà Nội
Hotline: 0988 279 911 – (84-24) 3771 2880
Email: Info@lasi.com.vn
Bài viết liên quan
Trước áp lực khủng hoảng năng lượng và mục tiêu giảm phát thải, trang trại điện gió đang trở thành lựa chọn chiến lược của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Với khả năng khai thác gió tự nhiên, không phát thải CO₂, trang trại điện gió góp phần quan trọng vào an […]
Trong bối cảnh kinh tế thế giới biến động, xuất khẩu thủy sản nước ta vẫn giữ được đà tăng trưởng với nhiều tín hiệu tích cực. Ngành không chỉ mở rộng thị trường mà còn nâng cấp chuỗi giá trị, đổi mới sản xuất và hiện đại hóa chế biến. Thương hiệu quốc gia […]
Việt Nam sở hữu đường bờ biển dài, hệ sinh thái đa dạng và nguồn lợi thủy hải sản phong phú. Điều này giúp nước ta trở thành một trong những cường quốc xuất khẩu thủy sản hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, ngành thủy sản đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn. […]
Việt Nam đang dần trở thành điểm đến hấp dẫn hàng đầu châu Á cho ngành điện gió ngoài khơi. Nhiều tập đoàn năng lượng quốc tế đã và đang tích cực tìm kiếm cơ hội đầu tư tại đây. Lý do cho điều này đến từ những lợi thế tự nhiên, địa lý và […]
Ngành thủy sản Việt Nam đang đứng trước ngã rẽ quan trọng. Một bên là con đường sản xuất truyền thống, phụ thuộc vào kinh nghiệm và lao động thủ công; bên kia là hành trình chuyển đổi số – nơi công nghệ, dữ liệu và tự động hóa trở thành công cụ cốt lõi […]
Thế giới đang đối mặt với giới hạn tài nguyên và áp lực khí hậu ngày càng tăng. Trong bối cảnh đó, năng lượng xanh không còn là lựa chọn phụ. Nó đã trở thành một chiến lược sống còn. Cuộc chuyển dịch sang năng lượng tái tạo đang âm thầm diễn ra trên quy […]
Việt Nam vẫn đang bị Liên minh châu Âu (EU) áp dụng thẻ vàng IUU vì quản lý khai thác thủy sản còn nhiều hạn chế. Việc khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và thiếu kiểm soát là nguyên nhân chính. Thẻ vàng làm giảm uy tín và ảnh hưởng lớn đến xuất […]
Luật Khí tượng Thủy văn 2015 (KTTV) được thông qua ngày 23/6/2015 và có hiệu lực từ 01/7/2016. Đây là văn bản đầu tiên quy định rõ trách nhiệm và quyền hạn trong hoạt động khí tượng thủy văn. Luật ra đời nhằm bảo vệ con người, công trình và môi trường trong bối cảnh […]
Năng lượng tái tạo đang là ưu tiên của nhiều quốc gia trong hành trình phát triển bền vững. Trong đó, năng lượng gió nổi bật nhờ tính khả thi, hiệu quả và tốc độ tăng trưởng nhanh. Không chỉ góp phần giải quyết vấn đề khí hậu, nó còn mở ra cơ hội để […]
Trong bối cảnh toàn cầu đang hướng đến chuyển dịch năng lượng và phát triển bền vững. Ngành điện gió, đặc biệt là điện gió ngoài khơi, đang trở thành một trong những mũi nhọn chiến lược. Để tối ưu hoá hiệu quả đầu tư và khai thác nguồn tài nguyên gió, các doanh nghiệp […]
Trong bối cảnh sản xuất thủy sản ngày càng bị siết chặt về chất lượng, môi trường và truy xuất nguồn gốc, việc quan trắc NH4 (ion amoni) không còn là lựa chọn tự nguyện mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc của cả luật pháp Việt Nam lẫn tiêu chuẩn quốc tế. Từ […]
Trong bối cảnh chuyển dịch năng lượng đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu, điện gió nổi lên như một trong những trụ cột chính của ngành năng lượng tái tạo. Tuy nhiên, để đạt được sản lượng điện gió ổn định và hiệu quả, các nhà đầu tư và vận hành cần nhiều […]
