Người tiêu dùng toàn cầu ngày càng đòi hỏi cao về nguồn gốc, chất lượng và sự bền vững của thực phẩm. Trước áp lực đó, ngành thủy sản Việt Nam buộc phải chuyển mình. Cuộc đua giành chứng chỉ BAP đang trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Đây không còn là yếu tố làm đẹp thương hiệu, mà là điều kiện bắt buộc để vào các thị trường lớn như Mỹ, Nhật Bản hay châu Âu.

Vậy chứng chỉ BAP là gì, vì sao nó lại quan trọng đến thế và đâu là cơ hội cũng như thách thức trong hành trình này? Hãy cùng LASI tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây.

Chứng chỉ BAP là gì

BAP – Best Aquaculture Practices là bộ tiêu chuẩn quốc tế do tổ chức Global Seafood Alliance (GSA) xây dựng, nhằm đánh giá toàn diện toàn bộ chuỗi sản xuất thủy sản. Tiêu chuẩn này bao gồm các mắt xích chính như:

• Trại sản xuất giống

• Trang trại nuôi trồng

• Nhà máy chế biến

• Nhà máy sản xuất thức ăn

Mỗi đơn vị trong chuỗi phải đạt các tiêu chí nghiêm ngặt về:

• Bảo vệ môi trường

• An toàn thực phẩm

• Phúc lợi động vật

• Trách nhiệm xã hội

Chứng chỉ BAP giúp doanh nghiệp mở rộng cơ hội xuất khẩu. Đồng thời, nó thể hiện định hướng phát triển bền vững ngành thủy sản.

Vì sao thủy sản Việt cần chứng chỉ BAP

Chứng chỉ BAP là tấm vé bước vào thị trường lớn

Hiện nay, các thị trường lớn như Mỹ, EU, Nhật Bản và Canada đều siết chặt tiêu chuẩn với thủy sản nhập khẩu. Các chuỗi bán lẻ như Walmart, Costco hay Carrefour chỉ chọn sản phẩm có chứng chỉ quốc tế như BAP.

Tại Mỹ – thị trường tôm lớn nhất thế giới – nếu không có BAP, sản phẩm sẽ bị loại khỏi chuỗi cung ứng uy tín. Trong nhiều trường hợp, chúng chỉ được tiêu thụ qua kênh giá rẻ, lợi nhuận thấp. Vì thế, BAP không chỉ giúp tiếp cận thị trường cao cấp. Đây còn là điều kiện sống còn để giữ vững thị phần trong cuộc cạnh tranh toàn cầu.

Tăng giá trị thương hiệu

Thủy sản có chứng chỉ BAP được xem là an toàn, rõ nguồn gốc và sản xuất có trách nhiệm. Điều này giúp tạo niềm tin với người tiêu dùng và nâng cao uy tín doanh nghiệp trên thị trường quốc tế. Sản phẩm đạt BAP thường được định giá cao hơn từ 10–30%. Nhờ đó, doanh nghiệp có lợi thế rõ rệt về doanh thu và lợi nhuận.

Ngoài ra, thương hiệu đạt chuẩn BAP dễ tham gia hội chợ quốc tế. Doanh nghiệp cũng được ưu tiên tiếp cận chuỗi bán lẻ và các chương trình phát triển bền vững toàn cầu.

Phát triển bền vững

Chứng chỉ BAP không chỉ là giấy phép xuất khẩu. Nó còn là công cụ giúp doanh nghiệp chuyển đổi sang mô hình sản xuất bền vững và hiện đại.

Để đạt BAP, doanh nghiệp phải kiểm soát chất lượng nước, hạn chế kháng sinh và bảo đảm phúc lợi lao động. Đồng thời, việc truy xuất nguồn gốc cũng cần được duy trì chặt chẽ. Những yêu cầu này giúp giảm rủi ro, kéo dài vòng đời ao nuôi và tạo giá trị bền vững cho cả môi trường lẫn doanh nghiệp.

Thực trạng cuộc đua chứng chỉ BAP tại Việt Nam

Việt Nam là một trong những nước xuất khẩu thủy sản lớn nhất thế giới, với các mặt hàng chủ lực như tôm, cá tra, cá ngừ, nhuyễn thể. Tuy nhiên, số lượng cơ sở đạt chứng chỉ BAP vẫn còn khiêm tốn so với tiềm năng. Tính đến 2025, theo GSA, có khoảng vài trăm cơ sở tại Việt Nam đạt chứng nhận BAP – chủ yếu là doanh nghiệp lớn, có vốn đầu tư và chuỗi cung ứng đồng bộ.

Các vùng nuôi nhỏ lẻ, hộ dân hoặc doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) thường gặp khó khăn trong quá trình này vì thiếu:

• Hồ sơ quản lý rõ ràng

• Quy trình vận hành chuẩn hóa

• Hệ thống xử lý môi trường

• Nguồn nhân lực và ngân sách đầu tư

Chính điều này tạo ra một “cuộc đua không cân sức”, đòi hỏi nỗ lực lớn từ phía Nhà nước, doanh nghiệp và đơn vị hỗ trợ kỹ thuật.

>> Xem thêm: Tối Ưu Hệ Thống Nuôi Trồng Với Đo Oxy Hòa Tan Thời Gian Thực

Những thách thức trong cuộc đua BAP

Thiếu liên kết chuỗi

Một trong những rào cản lớn khiến nhiều vùng nuôi khó đạt BAP là thiếu liên kết giữa các mắt xích trong chuỗi giá trị. Từ người nuôi, nhà máy chế biến đến đơn vị xuất khẩu, mọi khâu đều cần phối hợp chặt chẽ.

Nhiều hộ nuôi vẫn hoạt động nhỏ lẻ, không vào hợp tác xã hay ký hợp đồng ràng buộc. Họ dùng giống, thức ăn và quy trình khác nhau, khiến truy xuất nguồn gốc trở nên khó khăn.

Trong khi đó, BAP yêu cầu cả chuỗi cung ứng phải đạt chuẩn, không chỉ riêng lẻ từng khâu. Thiếu liên kết khiến doanh nghiệp không kiểm soát được chất lượng đầu vào, còn người nuôi thiếu động lực đầu tư. Nếu không xây dựng được chuỗi liên kết rõ trách nhiệm và lợi ích, khả năng đạt BAP sẽ rất thấp.

Chi phí và nhân lực

Hành trình đạt chứng chỉ BAP không chỉ yêu cầu thay đổi tư duy mà còn đòi hỏi nguồn lực tài chính và nhân sự đáng kể. Doanh nghiệp phải đầu tư vào:

• Hệ thống xử lý nước thải, ao lắng, bể chứa bùn

• Thiết bị quan trắc môi trường, hệ thống ghi chép số hóa

• Đào tạo nhân sự, thuê chuyên gia kỹ thuật và tư vấn chứng nhận

• Phí chứng nhận, đánh giá ban đầu và đánh giá giám sát định kỳ

Đối với các doanh nghiệp lớn, những khoản đầu tư này được phân bổ hiệu quả trong chuỗi giá trị. Tuy nhiên, với doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) hoặc hộ nuôi cá thể, đây là gánh nặng lớn, dễ dẫn đến việc bỏ cuộc giữa chừng hoặc chọn các tiêu chuẩn thấp hơn. Ngoài ra, việc thiếu đội ngũ nhân sự chuyên trách quản lý hồ sơ, vận hành theo chuẩn cũng khiến quá trình duy trì BAP trở nên phức tạp và tốn kém hơn.

Thiếu tư vấn chuyên nghiệp

Nhiều doanh nghiệp tiếp cận chứng chỉ BAP mà không được hướng dẫn bài bản từ đầu. Điều này dẫn đến các sai lầm phổ biến như:

• Áp dụng tiêu chuẩn sai cấp độ (nuôi, chế biến, giống…)

• Không biết chuẩn bị hồ sơ đúng định dạng

• Không xử lý triệt để các điểm không phù hợp trước khi đánh giá

• Lãng phí chi phí cải tạo hoặc mua sắm không cần thiết

Thiếu tư vấn chuyên sâu khiến nhiều doanh nghiệp dễ mắc sai sót khi triển khai chứng chỉ BAP. Những lỗi nhỏ trong quy trình hoặc hồ sơ cũng có thể khiến họ trượt đánh giá.

Trong bối cảnh đó, đồng hành cùng đơn vị uy tín như LASI giúp doanh nghiệp đi đúng hướng ngay từ xuất phát điểm. Nhờ vậy, quá trình chuẩn bị hiệu quả hơn, tiết kiệm chi phí và tăng khả năng đạt chứng nhận ngay lần đầu.

Cơ hội đạt chứng chỉ BAP đang mở ra 

Chính sách hỗ trợ từ Nhà nước

Nhiều địa phương như Cà Mau, Bạc Liêu, Sóc Trăng đã quy hoạch vùng nuôi theo hướng đạt chuẩn BAP, ASC, VietGAP. Chính quyền hỗ trợ vay vốn, tổ chức tập huấn và tích hợp tiêu chuẩn quốc tế vào chương trình khuyến nông. Bên cạnh đó, các dự án quốc tế như IFAD hay World Bank cũng tham gia nâng cấp chuỗi nuôi. Nhờ vậy, hộ dân và hợp tác xã dễ tiếp cận chứng chỉ hơn.

Sự tham gia của các doanh nghiệp lớn

Các doanh nghiệp như Minh Phú, Vĩnh Hoàn, Stapimex, CP Việt Nam đóng vai trò dẫn dắt cuộc đua BAP. Họ đầu tư mạnh vào vùng nuôi khép kín, đồng thời liên kết với hộ dân thông qua hợp tác xã hoặc mô hình vệ tinh. Bằng cách hỗ trợ giống, kỹ thuật và quy trình ghi chép, các doanh nghiệp này đang kéo cả chuỗi sản xuất cùng đạt chuẩn.

Tư duy chuyển đổi xanh

Tư duy “làm đủ để xuất” đang dần nhường chỗ cho “làm đúng để bền vững”. Doanh nghiệp và người nuôi ngày càng coi trọng việc kiểm soát môi trường, truy xuất nguồn gốc và phúc lợi lao động. BAP không còn là đích đến đơn lẻ, mà trở thành hướng đi tất yếu nếu muốn giữ vững thị trường và nâng tầm thương hiệu thủy sản Việt.

>> Xem thêm: Khám Phá Xu Hướng Nuôi Trồng Thủy Sản Bền Vững Tại Việt Nam 2025

Kết luận

Chứng chỉ BAP không chỉ là tấm vé vào thị trường quốc tế. Nó còn thể hiện cam kết của doanh nghiệp với môi trường, người lao động và người tiêu dùng. Việc đạt chứng nhận không đơn thuần là chạy đua về tốc độ. Doanh nghiệp cần chiến lược dài hạn, chuẩn bị kỹ lưỡng và vận hành bền vững.

Là trung tâm sản xuất thủy sản hàng đầu, Việt Nam không thể đứng ngoài làn sóng chuẩn hóa toàn cầu. Cuộc đua đã bắt đầu và LASI sẵn sàng đồng hành cùng doanh nghiệp để chinh phục chứng chỉ BAP hiệu quả và tiết kiệm.

CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ KHOA HỌC KỸ THUẬT – LASI 

• Trụ sở: LASI Building, 345 Kim Mã, Giảng Võ, Hà Nội

• Văn phòng: 62 Nguyễn Khang, Yên Hòa, Hà Nội

• Hotline: 0988 279 911 – (84-24) 3771 2880

• Email: Info@lasi.com.vn