Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, Việt Nam là một trong những quốc gia chịu thiệt hại nặng nề nhất do thiên tai. Nhằm nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo và quản lý rủi ro, Chính phủ đã ban hành Nghị định 66/2021/NĐ-CP – một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện khung pháp lý về phòng chống thiên tai, đặc biệt trong lĩnh vực quan trắc và cảnh báo sớm.
Nghị định 66/2021/NĐ-CP được ban hành ngày 6/7/2021 và có hiệu lực từ 20/8/2021. Văn bản này quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Phòng, chống thiên tai sửa đổi năm 2020. Nghị định này tập trung vào các nội dung:
Quản lý, vận hành, khai thác hệ thống quan trắc, giám sát thiên tai.
Cơ chế phối hợp trong cảnh báo, dự báo thiên tai.
Quy định về các loại hình thiên tai cần theo dõi, cảnh báo.
Quy định chi tiết về báo cáo, chia sẻ dữ liệu thiên tai giữa các cơ quan chức năng và địa phương.
Nghị định nhấn mạnh vai trò của công nghệ, tự động hóa và dữ liệu thời gian thực trong quan trắc. Đây là yếu tố then chốt để nâng cao năng lực ứng phó sớm và hiệu quả.
Một nội dung cốt lõi của Nghị định 66/2021/NĐ-CP là yêu cầu rõ trách nhiệm. Tổ chức, cá nhân liên quan đến hoạt động dự báo và cảnh báo thiên tai phải thực hiện đầy đủ theo quy định:
Thiết lập mạng lưới quan trắc khí tượng thủy văn, động đất, sóng thần, trượt lở đất, xâm nhập mặn, ngập úng…
Vận hành theo quy trình kỹ thuật được phê duyệt.
Đảm bảo dữ liệu được truyền tải tự động, liên tục, chính xác về các trung tâm điều phối quốc gia.
Đặc biệt, nghị định đưa ra hướng dẫn cụ thể về:
Tần suất đo đạc, quy trình kiểm định thiết bị.
Chuẩn định dạng dữ liệu truyền dẫn (XML, CSV, API).
Yêu cầu đồng bộ về bản đồ nền, tọa độ địa lý, và mô hình số độ cao (DEM) trong hệ thống GIS phục vụ cảnh báo.
Các dự án hạ tầng như đường cao tốc, hồ chứa, khu đô thị lớn bắt buộc phải lắp đặt hệ thống quan trắc. Yêu cầu này được quy định rõ trong Nghị định 66/2021/NĐ-CP.
Một điểm nhấn quan trọng của Nghị định 66/2021/NĐ-CP là quy định bắt buộc chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan có liên quan. Dữ liệu này gồm:
Lượng mưa, mực nước sông, thủy triều, dòng chảy.
Nhiệt độ, độ ẩm, áp suất khí quyển.
Trượt lở đất, sóng thần, động đất.
Hình ảnh vệ tinh, radar, cảm biến đo mưa, camera giám sát lũ.
Dữ liệu cần được thu thập liên tục, đồng bộ và lưu giữ ít nhất 5 năm. Đây là cơ sở quan trọng cho các hoạt động dự báo, cảnh báo và quản lý thiên tai.
Lập bản đồ nguy cơ thiên tai.
Phát tín hiệu cảnh báo cho người dân.
Cập nhật thông tin trực tuyến qua web/app đến chính quyền địa phương.
Việc bắt buộc chia sẻ dữ liệu là bước đi chiến lược. Nó giúp phá bỏ “bức tường thông tin” giữa các ngành. Đây chính là điểm yếu từng tồn tại trong các sự cố thiên tai trước đây.
Nghị định 66/2021/NĐ-CP cũng khuyến khích ứng dụng công nghệ hiện đại vào quan trắc và cảnh báo. Trong đó có:
Hệ thống cảm biến tự động đo mực nước, mưa, địa chấn.
Công nghệ AI để phân tích mô hình lũ quét, sạt lở.
Ứng dụng Big Data và viễn thám để dự báo theo kịch bản.
Thiết bị truyền tín hiệu cảnh báo bằng loa tự động, sóng vô tuyến, sóng di động…
Sự tích hợp giữa cảm biến, dữ liệu và nền tảng cảnh báo giúp nâng cao khả năng phản ứng nhanh trước thiên tai. Nhờ đó, thiệt hại về người và tài sản được giảm thiểu đáng kể.
Với đơn vị thi công, đầu tư hạ tầng hoặc quản lý khu công nghiệp, khu dân cư, việc tuân thủ Nghị định 66/2021/NĐ-CP là bắt buộc. Đây cũng là yếu tố sống còn khi đối mặt với thiên tai. Doanh nghiệp cần:
Lắp đặt hệ thống quan trắc môi trường – thời tiết – địa chất theo đúng quy chuẩn.
Kết nối dữ liệu về trung tâm dự báo thiên tai quốc gia.
Có kế hoạch ứng phó sự cố thiên tai tại chỗ.
Đào tạo cán bộ vận hành hệ thống cảnh báo sớm.
Doanh nghiệp xuất khẩu sang châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc đối mặt với yêu cầu khắt khe về an toàn chuỗi cung ứng. Trong đó, khả năng giám sát rủi ro thiên tai tại cơ sở sản xuất là yếu tố bắt buộc. Đây cũng là điều kiện để đáp ứng tiêu chuẩn ESG quốc tế. Nhiều đơn vị đã chọn LASI làm đối tác triển khai hệ thống quan trắc đạt chuẩn. Chúng tôi cung cấp giải pháp quan trắc toàn diện, tích hợp cảm biến tự động, phân tích dữ liệu và cảnh báo sớm, đáp ứng đầy đủ Nghị định 66 và các tiêu chuẩn quốc tế.
Nghị định 66/2021/NĐ-CP đã tạo ra một khuôn khổ pháp lý bài bản. Tuy nhiên, quá trình triển khai thực tế vẫn gặp nhiều rào cản về kỹ thuật, hạ tầng và nguồn lực.
Hạ tầng quan trắc lạc hậu: Nhiều hệ thống đo mưa, mực nước, địa chấn đã cũ, thiết bị không đồng bộ và thiếu khả năng truyền dữ liệu tự động. Nhiều trạm vẫn ghi tay, không đáp ứng yêu cầu thời gian thực.
Thiếu nhân lực kỹ thuật: Vận hành hệ thống hiện đại cần kiến thức liên ngành như IoT, AI, viễn thám. Tuy nhiên, cán bộ cơ sở chưa được đào tạo bài bản để đáp ứng yêu cầu này.
Dữ liệu phân tán, khó chia sẻ: Các cơ quan thường quản lý dữ liệu riêng lẻ, thiếu nền tảng dùng chung. Điều này gây chồng chéo và hạn chế hiệu quả cảnh báo sớm.
Để Nghị định 66/2021/NĐ-CP phát huy hiệu quả, chúng ta cần thay đổi cách tiếp cận. Thay vì phản ứng sau thiên tai, phải chủ động phòng ngừa bằng công nghệ và dữ liệu.. Một số hướng đi then chốt bao gồm:
Xã hội hóa đầu tư quan trắc – cảnh báo sớm: Các địa phương cần khuyến khích doanh nghiệp tham gia đầu tư hoặc thuê dịch vụ quan trắc tự động. Mô hình đối tác công – tư (PPP) giúp tiết kiệm ngân sách và thúc đẩy ứng dụng công nghệ mới.
Tăng cường hợp tác và chuyển giao công nghệ: Học hỏi từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức là hướng đi cần thiết. Đây đều là các quốc gia có hệ thống cảnh báo sớm hàng đầu. Việc tiếp cận công nghệ cảm biến, trạm đo tự động và AI sẽ giúp nâng cao năng lực dự báo thiên tai..
Đào tạo nhân lực liên ngành: Vận hành hệ thống hiện đại cần kỹ năng CNTT và kiến thức về môi trường, địa chất, thủy văn. Do đó, cần phát triển chương trình đào tạo chuyên sâu, thực hành và cập nhật công nghệ thường xuyên.
Nghị định 66/2021/NĐ-CP không chỉ là một văn bản pháp lý. Đây còn là nền tảng để xây dựng hệ thống phòng chống thiên tai chủ động, hiện đại và liên thông.
Dữ liệu đang trở thành vũ khí trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp. Việc đầu tư vào hệ thống quan trắc – cảnh báo sớm vì thế không còn là lựa chọn mà là trách nhiệm và chiến lược sống còn. LASI sẵn sàng đồng hành cùng bạn với các giải pháp quan trắc đạt chuẩn, tích hợp công nghệ thông minh và hỗ trợ kỹ thuật toàn diện.
Bài viết liên quan
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến phức tạp, mô hình nông lâm kết hợp (Agroforestry) đang được xem là hướng đi chiến lược giúp cân bằng giữa phát triển kinh tế nông nghiệp và bảo tồn tài nguyên thiên nhiên. Đây là phương thức canh tác tiên tiến, tận dụng […]
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu ngày càng gay gắt, các quốc gia, doanh nghiệp và tổ chức quốc tế đều đang hướng tới một mục tiêu chung: giảm phát thải khí nhà kính và tiến tới trung hòa carbon (net zero). Để đạt được điều đó, việc chuyển đổi sang nền […]
Trong chuỗi hoạt động hàng hải, cập cầu là một trong những giai đoạn quan trọng và tiềm ẩn nhiều rủi ro nhất. Một thao tác sai lệch nhỏ trong điều động tàu có thể dẫn đến va chạm, gây thiệt hại lớn về kinh tế, ảnh hưởng đến an toàn hàng hải và uy […]
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, nông nghiệp – lĩnh vực vốn được xem là “xương sống” của nền kinh tế lại đang trở thành nguồn phát thải CO₂ đáng kể trên toàn cầu. Bài viết dưới đây LASI sẽ phân tích về nguyên nhân phát thải CO₂ nông nghiệp, […]
Trong bối cảnh toàn cầu đang chuyển mình hướng đến phát triển bền vững và giảm phát thải carbon, việc hiểu rõ các nguồn năng lượng điện – từ truyền thống đến tái tạo là yếu tố nền tảng để hoạch định chiến lược năng lượng quốc gia, đầu tư hạ tầng điện, cũng như […]
Ngành thủy sản hiện đang giữ vai trò trụ cột trong phát triển kinh tế nông nghiệp Việt Nam, đóng góp đáng kể vào GDP và xuất khẩu quốc gia. Tuy nhiên, sự tăng trưởng nhanh kéo theo nhiều vấn đề về môi trường, dịch bệnh và hiệu quả sản xuất. Trong bối cảnh đó, […]
Trong lĩnh vực giao thông hàng hải, quá trình tàu cập cầu được xem là một trong những thao tác kỹ thuật phức tạp và rủi ro nhất. Chỉ trong vài phút cuối cùng của hành trình, một sai lệch nhỏ về góc cập cầu, tốc độ hay khoảng cách cũng có thể dẫn đến […]
Trong lĩnh vực giao thông hàng hải, việc tàu cập cảng là một trong những giai đoạn quan trọng và tiềm ẩn nhiều rủi ro nhất. Chỉ cần một sai lệch nhỏ về khoảng cách tàu cập cảng, vận tốc hoặc góc tiếp cận có thể dẫn đến va chạm, gây thiệt hại lớn về […]
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, nhu cầu sử dụng năng lượng tăng nhanh trong khi nguồn nhiên liệu hóa thạch (than đá, dầu mỏ, khí đốt) dần cạn kiệt, thế giới đang chuyển mình mạnh mẽ sang các nguồn năng lượng sạch – hướng đi vừa đảm bảo phát […]
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và giá vật tư ngày càng tăng. Người nuôi trồng thủy sản đang phải đối mặt với nhiều thách thức: chất lượng nước kém, dịch bệnh bùng phát, năng suất không ổn định, và chi phí sản xuất cao. Để giải quyết bài toán […]
Trong bối cảnh chuyển dịch năng lượng toàn cầu đang diễn ra mạnh mẽ, điện mặt trời đã trở thành một trong những nguồn năng lượng tái tạo được ưu tiên phát triển hàng đầu. Tuy nhiên, để khai thác tối đa tiềm năng của nguồn năng lượng sạch này, việc dự báo sản lượng […]
Trong thời đại chuyển đổi xanh và phát triển bền vững, dự án năng lượng đang trở thành từ khóa trọng tâm trong chiến lược phát triển của nhiều quốc gia và doanh nghiệp. Không chỉ đơn thuần là những công trình sản xuất điện, mỗi dự án năng lượng ngày nay còn thể hiện […]
