Ngành thủy sản Việt Nam từ lâu đã giữ vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc gia, không chỉ tạo sinh kế cho hàng triệu ngư dân mà còn đóng góp lớn vào kim ngạch xuất khẩu. Tuy nhiên, từ năm 2017, khi Ủy ban Châu Âu (EC) rút “thẻ vàng” đối với hoạt động khai thác thủy sản do chưa đáp ứng các quy định chống khai thác bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU), ngành thủy sản nước ta đã phải đối mặt với nhiều thách thức. Thẻ vàng IUU không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến xuất khẩu vào thị trường EU mà còn tác động dây chuyền đến uy tín, chi phí sản xuất, khả năng cạnh tranh và quá trình phát triển bền vững của toàn ngành.
Vậy, thẻ vàng IUU đã tác động đến ngành thủy sản Việt Nam như thế nào và cần những giải pháp gì để tháo gỡ?
“Thẻ vàng” thủy sản là một cảnh báo do Ủy ban Châu Âu (EC) đưa ra đối với các quốc gia chưa tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về khai thác hải sản khi xuất khẩu vào thị trường Liên minh Châu Âu (EU). Cảnh báo này chủ yếu liên quan đến những hành vi khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).
Khác với “thẻ đỏ” – đồng nghĩa với lệnh cấm xuất khẩu hải sản vào EU, “thẻ vàng” chưa phải là hình phạt cuối cùng. Tuy nhiên, nó là tín hiệu cho thấy một quốc gia đang bị giám sát chặt chẽ và có nguy cơ bị áp dụng biện pháp nghiêm khắc hơn nếu không nhanh chóng khắc phục vi phạm.
Để được gỡ “thẻ vàng”, quốc gia bị cảnh báo cần thực hiện hàng loạt giải pháp cải thiện như:
– Tăng cường giám sát, quản lý hoạt động khai thác hải sản.
– Ngăn chặn và xử lý tình trạng khai thác IUU.
– Đảm bảo truy xuất nguồn gốc minh bạch cho các sản phẩm thủy sản xuất khẩu vào EU.
Nếu những nỗ lực này đạt kết quả và được EC công nhận, “thẻ vàng” có thể được rút lại và thay bằng “thẻ xanh”, biểu thị quốc gia đã tuân thủ các quy định.
Ví dụ: Ngày 23/10/2017, Việt Nam chính thức bị EC rút “thẻ vàng” do chưa kiểm soát hiệu quả hoạt động khai thác IUU trên biển. Từ đó đến nay, Việt Nam đã triển khai nhiều biện pháp quyết liệt nhằm khắc phục và hướng tới mục tiêu sớm gỡ bỏ cảnh báo này.
>> Xem thêm: Xuất Khẩu Thủy Sản Việt Nam 6 Tháng Đầu Năm 2025
Từ khi bị Ủy ban Châu Âu (EC) rút “thẻ vàng” vào năm 2017, ngành thủy sản Việt Nam đã phải đối diện với nhiều thách thức nghiêm trọng.
Nếu trước đây, các lô hàng thủy sản xuất khẩu chỉ bị kiểm tra ngẫu nhiên, thì hiện nay 100% lô hàng sang EU đều phải qua quy trình kiểm soát nghiêm ngặt. Điều này không chỉ làm kéo dài thời gian thông quan mà còn làm phát sinh thêm chi phí kiểm định, bảo quản và logistics cho doanh nghiệp.
EU từng là một trong những thị trường xuất khẩu thủy sản quan trọng nhất của Việt Nam. Tuy nhiên, sau khi bị cảnh báo thẻ vàng, tỷ trọng xuất khẩu sang EU trong tổng kim ngạch thủy sản đã giảm rõ rệt. Dù giá trị xuất khẩu có tăng nhẹ nhờ nhu cầu ổn định, các doanh nghiệp Việt Nam buộc phải chuyển hướng sang các thị trường khác để bù đắp sự sụt giảm, khiến vị thế tại EU ngày càng suy yếu.
Không chỉ gây khó khăn cho doanh nghiệp, thẻ vàng còn ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của ngư dân. Việc khó tiếp cận thị trường cao cấp như EU khiến thu nhập của họ giảm sút, đồng thời làm suy giảm uy tín của thủy sản Việt Nam trên trường quốc tế.
Trước tình hình này, Chính phủ Việt Nam đã triển khai hàng loạt biện pháp quyết liệt: hoàn thiện khung pháp lý, kiểm soát chặt chẽ hoạt động khai thác, quản lý đội tàu, cấp chứng nhận sản lượng và tăng cường hệ thống truy xuất nguồn gốc. Những nỗ lực này vừa nhằm tháo gỡ thẻ vàng từ EC, vừa hướng tới mục tiêu phát triển ngành thủy sản bền vững, minh bạch và hội nhập quốc tế.
Để tháo gỡ cảnh báo “thẻ vàng” của Ủy ban Châu Âu (EC), Việt Nam đã và đang triển khai một loạt giải pháp mang tính chiến lược, tập trung vào nhiều khía cạnh then chốt:
Chính phủ đã ban hành và bổ sung các văn bản pháp luật phù hợp với yêu cầu của EC, trong đó có quy định về:
– Lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS) cho tàu cá.
– Đăng ký, đánh dấu và cấp giấy phép khai thác cho tàu cá.
– Kiểm soát chặt chẽ hoạt động ra, vào cảng và truy xuất nguồn gốc thủy sản.
Tỷ lệ lắp đặt VMS trên tàu cá hiện đã đạt trên 98,5%. Các địa phương ven biển cũng đẩy mạnh kiểm tra, xử phạt các trường hợp vi phạm như: tàu không đăng ký, không giấy phép, không đăng kiểm hay vượt ranh giới vùng biển.
Các chương trình tuyên truyền, tập huấn về quy định chống khai thác IUU được triển khai rộng rãi, giúp ngư dân hiểu rõ rủi ro khi vi phạm và ý nghĩa của việc tuân thủ pháp luật. Điều này góp phần hình thành thói quen khai thác hợp pháp, minh bạch và bền vững.
Chiến lược phát triển thủy sản Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2045 nhấn mạnh ba trụ cột:
– Giảm khai thác tự nhiên để bảo vệ nguồn lợi.
– Đẩy mạnh nuôi trồng thủy sản công nghệ cao, đáp ứng nhu cầu xuất khẩu.
– Tăng cường bảo tồn biển nhằm duy trì cân bằng sinh thái và nguồn tài nguyên cho thế hệ sau.
Những nỗ lực này đã được EC ghi nhận, song Việt Nam vẫn cần kiên trì, đồng bộ và minh bạch hơn nữa để đạt mục tiêu gỡ bỏ thẻ vàng, lấy lại uy tín cho thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.
>> Xem thêm: Khai Thác IUU Và Những Quy Định Ngư Dân Cần Biết
Có thể thấy, “thẻ vàng” IUU của EC đã để lại những tác động sâu rộng đối với ngành thủy sản Việt Nam, từ xuất khẩu, chi phí sản xuất, uy tín quốc gia cho đến sinh kế của ngư dân ven biển. Tuy nhiên, đây không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội để Việt Nam nhìn lại, tái cơ cấu và hướng tới phát triển thủy sản theo hướng minh bạch, hợp pháp và bền vững.
Với sự vào cuộc mạnh mẽ của Chính phủ, sự đồng hành của cộng đồng doanh nghiệp và ngư dân, Việt Nam đang từng bước khắc phục những hạn chế, đáp ứng khuyến nghị của EC và phấn đấu gỡ bỏ “thẻ vàng” trong thời gian tới. Nếu thành công, điều này không chỉ giúp khôi phục vị thế của thủy sản Việt Nam tại thị trường EU mà còn nâng cao hình ảnh, uy tín của quốc gia trên trường quốc tế, mở ra cơ hội phát triển lâu dài và bền vững cho ngành thủy sản.
CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ KHOA HỌC KỸ THUẬT – LASI
Bài viết liên quan
Ngành thủy sản hiện đang giữ vai trò trụ cột trong phát triển kinh tế nông nghiệp Việt Nam, đóng góp đáng kể vào GDP và xuất khẩu quốc gia. Tuy nhiên, sự tăng trưởng nhanh kéo theo nhiều vấn đề về môi trường, dịch bệnh và hiệu quả sản xuất. Trong bối cảnh đó, […]
Trong lĩnh vực giao thông hàng hải, quá trình tàu cập cầu được xem là một trong những thao tác kỹ thuật phức tạp và rủi ro nhất. Chỉ trong vài phút cuối cùng của hành trình, một sai lệch nhỏ về góc cập cầu, tốc độ hay khoảng cách cũng có thể dẫn đến […]
Trong lĩnh vực giao thông hàng hải, việc tàu cập cảng là một trong những giai đoạn quan trọng và tiềm ẩn nhiều rủi ro nhất. Chỉ cần một sai lệch nhỏ về khoảng cách tàu cập cảng, vận tốc hoặc góc tiếp cận có thể dẫn đến va chạm, gây thiệt hại lớn về […]
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, nhu cầu sử dụng năng lượng tăng nhanh trong khi nguồn nhiên liệu hóa thạch (than đá, dầu mỏ, khí đốt) dần cạn kiệt, thế giới đang chuyển mình mạnh mẽ sang các nguồn năng lượng sạch – hướng đi vừa đảm bảo phát […]
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và giá vật tư ngày càng tăng. Người nuôi trồng thủy sản đang phải đối mặt với nhiều thách thức: chất lượng nước kém, dịch bệnh bùng phát, năng suất không ổn định, và chi phí sản xuất cao. Để giải quyết bài toán […]
Trong bối cảnh chuyển dịch năng lượng toàn cầu đang diễn ra mạnh mẽ, điện mặt trời đã trở thành một trong những nguồn năng lượng tái tạo được ưu tiên phát triển hàng đầu. Tuy nhiên, để khai thác tối đa tiềm năng của nguồn năng lượng sạch này, việc dự báo sản lượng […]
Trong thời đại chuyển đổi xanh và phát triển bền vững, dự án năng lượng đang trở thành từ khóa trọng tâm trong chiến lược phát triển của nhiều quốc gia và doanh nghiệp. Không chỉ đơn thuần là những công trình sản xuất điện, mỗi dự án năng lượng ngày nay còn thể hiện […]
Trong bối cảnh nguồn tài nguyên biển đang chịu áp lực nghiêm trọng từ khai thác quá mức và biến đổi khí hậu, chứng chỉ MSC (Marine Stewardship Council) trở thành một trong những tiêu chuẩn quốc tế quan trọng nhất nhằm thúc đẩy nghề khai thác thủy sản bền vững. Đây không chỉ là […]
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng và nhu cầu năng lượng toàn cầu không ngừng mở rộng, năng lượng gió đang nổi lên như một trong những trụ cột quan trọng của quá trình chuyển đổi năng lượng sạch. Trong đó, điện gió trên bờ (onshore wind power) được xem […]
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và lưu lượng vận tải biển ngày càng gia tăng, nước dằn tàu (ballast water) đóng vai trò không thể thiếu trong việc đảm bảo ổn định, cân bằng và an toàn cho tàu biển trong suốt hành trình. Tuy nhiên, chính nguồn nước tưởng chừng “vô hại” này […]
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và nhu cầu về thực phẩm an toàn, truy xuất nguồn gốc ngày càng cao, ngành nuôi trồng thủy sản đang đứng trước yêu cầu cấp thiết phải chuyển đổi theo hướng bền vững, có trách nhiệm và thân thiện với môi trường. Để đáp ứng những tiêu chuẩn […]
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường ngày càng gia tăng, kiểm soát chất lượng nước trong nuôi trồng thủy sản trở thành một trong những yếu tố then chốt quyết định sự thành công của mô hình nuôi. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng LASI tìm hiểu […]
