Ngành thủy sản Việt Nam – một trong những trụ cột xuất khẩu quan trọng của nền kinh tế, đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ trước những yêu cầu khắt khe từ thị trường quốc tế. Từ việc đảm bảo an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường đến thực hành nuôi trồng bền vững, “xanh hóa” không chỉ là xu hướng mà còn là con đường tất yếu để duy trì vị thế và nâng cao giá trị thương hiệu thủy sản Việt. Đây chính là hành trình đòi hỏi sự đổi mới đồng bộ, từ công nghệ sản xuất, quản lý chuỗi cung ứng đến cam kết trách nhiệm xã hội và bảo vệ hệ sinh thái biển.
“Xanh hóa” trong ngành thủy sản có thể hiểu là quá trình chuyển đổi toàn diện hoạt động khai thác, nuôi trồng, chế biến và xuất khẩu theo hướng bền vững, thân thiện với môi trường và có trách nhiệm xã hội. Trong lĩnh vực thủy sản, điều này bao gồm:
– Trong nuôi trồng thủy sản: áp dụng các mô hình canh tác sinh thái (nuôi tôm – lúa, nuôi tuần hoàn, nuôi biofloc…), giảm thiểu sử dụng kháng sinh, hóa chất; tận dụng thức ăn tự nhiên và công nghệ sạch để bảo vệ nguồn nước và hệ sinh thái.
– Trong khai thác thủy sản: tuân thủ quy định chống khai thác bất hợp pháp (IUU), sử dụng ngư cụ thân thiện với môi trường, hạn chế đánh bắt tận diệt, bảo vệ nguồn lợi thủy sản.
– Trong chế biến – xuất khẩu: tăng cường sử dụng năng lượng tái tạo, công nghệ tiết kiệm năng lượng và nước, giảm phát thải khí nhà kính, quản lý chất thải hiệu quả, hướng tới kinh tế tuần hoàn.
– Trong quản lý và thương mại: minh bạch truy xuất nguồn gốc, đạt các chứng nhận quốc tế (ASC, BAP, MSC…), đảm bảo sản phẩm thủy sản không chỉ ngon – sạch mà còn “xanh” về môi trường và “trách nhiệm” với cộng đồng.
Tại Đồng bằng sông Cửu Long (trung tâm nuôi trồng thủy sản lớn nhất cả nước) nhiều mô hình nuôi sinh thái và công nghệ cao đang thay thế dần cách nuôi truyền thống.
– Mô hình tôm – rừng ở Cà Mau: kết hợp nuôi tôm tự nhiên dưới tán rừng ngập mặn, không dùng hóa chất, sản phẩm đạt chứng nhận quốc tế như Naturland, EU Organic.
– Tôm siêu thâm canh công nghệ cao tại Bạc Liêu, Sóc Trăng: ứng dụng hệ thống tuần hoàn nước (RAS), biofloc giúp tiết kiệm nước, giảm ô nhiễm, năng suất gấp 3 – 5 lần.
– Cá tra theo chuẩn ASC tại Đồng Tháp, An Giang: kiểm soát chất lượng nước, dùng thức ăn sinh học, đáp ứng yêu cầu khắt khe của thị trường EU và Mỹ.
>> Xem thêm: Nuôi Trồng Thủy Sản Thông Minh – Đầu Tư Sớm Hay Bị Bỏ Lại
Các thị trường lớn như EU, Mỹ, Nhật Bản ngày càng yêu cầu minh bạch về nguồn gốc. Doanh nghiệp Việt đã bắt đầu:
– Ứng dụng blockchain, QR code, phần mềm quản lý trại nuôi, nhật ký điện tử.
– Nhà nước triển khai hệ thống quản lý nghề cá có trách nhiệm (VDMS), số hóa đăng ký tàu cá và truy xuất nguyên liệu.
Đây là những nỗ lực quan trọng để gỡ bỏ thẻ vàng IUU của EU và giữ vững uy tín thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Dù đã đạt nhiều bước tiến quan trọng, quá trình xanh hóa ngành thủy sản Việt Nam vẫn đang đối mặt với không ít khó khăn:
Phần lớn hộ nuôi trồng thủy sản vẫn hoạt động cá thể, thiếu sự liên kết trong chuỗi giá trị. Điều này khiến việc áp dụng công nghệ mới, tiêu chuẩn quốc tế hay mô hình sản xuất bền vững gặp nhiều trở ngại.
Xanh hóa đòi hỏi đầu tư lớn vào cơ sở hạ tầng, hệ thống xử lý nước, công nghệ nuôi tuần hoàn và chế biến sâu. Tuy nhiên, đa số doanh nghiệp vừa và nhỏ còn hạn chế nguồn vốn và khó tiếp cận các gói tín dụng xanh.
Một bộ phận người nuôi và ngư dân chưa nhận thức đầy đủ về lợi ích dài hạn của sản xuất bền vững. Công tác đào tạo, chuyển giao kỹ thuật và quản lý còn thiếu tính hệ thống, dẫn đến việc áp dụng mô hình xanh chưa đồng đều.
Chính sách khuyến khích xanh hóa còn rời rạc, thiếu cơ chế cụ thể để hỗ trợ doanh nghiệp và nông hộ. Bên cạnh đó, hệ thống giám sát và thực thi chưa thực sự chặt chẽ, khiến việc nhân rộng mô hình xanh gặp nhiều thách thức.
Những rào cản trên cho thấy, hành trình xanh hóa thủy sản Việt Nam cần có sự vào cuộc đồng bộ từ Nhà nước, cộng đồng doanh nghiệp và người dân để chuyển đổi bền vững không chỉ là khẩu hiệu, mà trở thành thực tiễn rõ nét.
>> Xem thêm: Oxy Hòa Tan – Yếu Tố Quan Trọng Cho Một Vụ Tôm Thành Công
“Xanh hóa” không chỉ là một xu hướng toàn cầu, mà còn là chiến lược sống còn cho ngành thủy sản Việt Nam trong thế kỷ 21. Con đường phía trước có thể không bằng phẳng, nhưng những bước đi đầu tiên đã được xác lập, và cơ hội đang rộng mở cho những ai đi trước, đi đúng và đi bền vững.
Việt Nam hoàn toàn có tiềm năng trở thành “quốc gia thủy sản xanh” của châu Á. Nơi sản phẩm không chỉ ngon, rẻ mà còn sạch, minh bạch và có trách nhiệm với tương lai hành tinh.
CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ KHOA HỌC KỸ THUẬT – LASI
Bài viết liên quan
Tại kỳ họp lần thứ 81 (tháng 3/2024), Ủy ban MEPC của IMO đã ban hành Nghị quyết MEPC.387(81) và Thông tư BWM.2/Circ.82, đưa ra những hướng dẫn quan trọng liên quan đến việc quản lý nước dằn trong điều kiện chất lượng nước khó khăn và việc lưu trữ tạm thời nước thải đã […]
Trong bối cảnh đại dương đang đối mặt với hàng loạt thách thức như đánh bắt quá mức, ô nhiễm, biến đổi khí hậu và suy thoái hệ sinh thái biển, nhu cầu bảo tồn và quản lý bền vững nguồn tài nguyên biển trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Một trong những […]
Trong bối cảnh nhu cầu thực phẩm thủy sản ngày càng tăng cao, nuôi trồng thủy sản (Aquaculture) đã trở thành một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Không chỉ góp phần đảm bảo an ninh lương thực, tạo công ăn việc làm cho hàng […]
Năng lượng mặt trời thường được ca ngợi là giải pháp xanh, sạch và bền vững. Điều này góp phần giảm thiểu biến đổi khí hậu và thay thế dần nhiên liệu hóa thạch. Tuy nhiên, ít ai biết rằng phía sau lợi ích ấy vẫn tồn tại nhiều hạn chế nhất định. Các chuyên […]
Ngành thủy sản Việt Nam từ lâu đã giữ vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc gia, không chỉ tạo sinh kế cho hàng triệu ngư dân mà còn đóng góp lớn vào kim ngạch xuất khẩu. Tuy nhiên, từ năm 2017, khi Ủy ban Châu Âu (EC) rút “thẻ vàng” đối với […]
Biến đổi khí hậu đang trở thành thách thức toàn cầu với những hệ lụy nặng nề về môi trường, kinh tế và xã hội. Trong bối cảnh đó, việc giảm nhẹ phát thải khí nhà kính (GHG) không chỉ là cam kết quốc tế mà còn là nhu cầu cấp thiết của từng quốc […]
Biến đổi khí hậu đang trở thành thách thức toàn cầu, trong đó nông nghiệp là một trong những ngành phát thải khí nhà kính đáng kể. Đặc biệt, đất canh tác không chỉ là nơi lưu giữ carbon mà còn là nguồn phát thải các khí như CO₂, CH₄ và N₂O. Việc đo lường […]
Trước tình trạng biến đổi khí hậu, cạn kiệt tài nguyên và nhu cầu năng lượng ngày càng tăng, phát triển các nguồn năng lượng sạch trở thành xu hướng tất yếu của thế giới. Không chỉ giúp giảm phát thải khí nhà kính, những nguồn năng lượng này còn tạo ra sự bền vững […]
Mùa mưa là giai đoạn nhạy cảm nhất trong quá trình nuôi tôm. Nhiệt độ giảm, độ mặn và pH thay đổi đột ngột, cộng với dòng chảy từ nước mưa mang theo mầm bệnh từ môi trường bên ngoài dễ khiến tôm bị stress và suy giảm sức đề kháng. Đây chính là thời […]
Khai thác IUU đang trở thành thách thức lớn đối với ngành thủy sản toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Hoạt động IUU không chỉ gây cạn kiệt nguồn lợi hải sản, làm mất cân bằng hệ sinh thái biển mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín và cơ hội xuất khẩu […]
Trong bối cảnh nhu cầu về năng lượng xanh ngày càng gia tăng, các dự án triển khai pin mặt trời trên mặt nước đang nổi lên như một giải pháp đầy tiềm năng. Tại Việt Nam, nhờ lợi thế hệ thống sông ngòi, hồ chứa phong phú, nhiều dự án quy mô lớn đã […]
Trong hoạt động khai thác cảng biển, an toàn và hiệu quả luôn là hai yếu tố then chốt. Một trong những thông số kỹ thuật có ảnh hưởng trực tiếp đến cả hai yếu tố này chính là vận tốc cập tàu khi tiếp cận cầu cảng. Vận tốc cập tàu không chỉ quyết […]
