Khi nhắc đến điện mặt trời, hầu hết mọi người đều cho rằng chỉ cần có nắng là có điện. Tuy nhiên, thực tế phức tạp hơn rất nhiều. Bức xạ mặt trời, albedo và nhiệt độ là ba yếu tố tự nhiên đóng vai trò quyết định đến hiệu suất pin mặt trời. Chúng không hề đơn giản như ánh sáng hay nhiệt nóng. Bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu rõ cách những yếu tố này ảnh hưởng đến quá trình chuyển đổi năng lượng và tại sao việc nắm bắt chúng là chìa khóa để tối ưu hóa hệ thống điện mặt trời.
Bức xạ mặt trời là nguồn năng lượng chủ đạo mà tấm pin hấp thụ để tạo ra điện – nền tảng cốt lõi cho mọi hệ thống điện mặt trời. Tuy nhiên, bức xạ không chỉ đơn giản là ánh nắng trực tiếp từ mặt trời. Nó bao gồm ba thành phần liên quan chặt chẽ với nhau: bức xạ trực tiếp (ánh sáng đi thẳng từ mặt trời), bức xạ khuếch tán (ánh sáng bị tán xạ qua khí quyển) và bức xạ phản xạ (ánh sáng dội lại từ bề mặt đất hoặc các vật thể xung quanh).
Chính sự cộng hưởng của ba loại bức xạ này tạo nên tổng lượng năng lượng mà tấm pin có thể tiếp nhận và chuyển hóa. Từ đó, chúng quyết định hiệu suất toàn hệ thống.
Mức bức xạ mà tấm pin nhận được phụ thuộc vào nhiều yếu tố:
Vị trí địa lý: Các vùng gần xích đạo nhận được lượng bức xạ cao hơn so với vùng ôn đới.
Góc nghiêng và hướng lắp đặt: Càng tối ưu, tấm pin càng hấp thụ được nhiều năng lượng trong ngày.
Để hệ thống điện mặt trời hoạt động hiệu quả, cần tính toán chính xác cường độ bức xạ trung bình tại khu vực lắp đặt. Nếu sai lệch, hiệu suất sẽ giảm đáng kể. Điều này sẽ dẫn đến lãng phí chi phí đầu tư.
Albedo là đại lượng đo lường khả năng phản xạ ánh sáng của bề mặt Trái Đất. Bề mặt có albedo cao như tuyết, cát trắng hoặc mái nhà sáng màu sẽ phản xạ lại một lượng đáng kể ánh sáng về phía bầu trời. Các tấm pin có thể được thu nhận như một nguồn bức xạ gián tiếp bổ sung nhờ có điều này.
Trong ngành năng lượng mặt trời, albedo đóng vai trò lớn đối với các hệ thống lắp đặt gần mặt đất hoặc bề mặt phản xạ mạnh. Trong đó chẳng hạn như:
Hệ thống pin gắn trên mái tôn sáng màu thường có hiệu suất nhỉnh hơn so với mái màu tối.
Trang trại điện mặt trời trên sa mạc tận dụng hiệu ứng albedo tự nhiên từ cát trắng, giúp tăng lượng bức xạ tiếp nhận lên đến 5–10%.
Các khu vực có tuyết rơi mùa đông cũng tạo ra albedo cao, nhưng yêu cầu thiết kế tấm pin nghiêng nhiều để tuyết không che phủ bề mặt.
Mặc dù không phải là yếu tố chính, albedo lại có vai trò cộng hưởng. Việc này làm gia tăng hiệu quả cho các tấm pin vốn đã được tối ưu hóa theo hướng bức xạ trực tiếp. Bỏ qua yếu tố này trong thiết kế là đánh mất một phần tiềm năng năng lượng tự nhiên.
Một trong những nghịch lý của pin mặt trời là: trời càng nắng gắt thì hiệu suất lại càng giảm. Nguyên nhân của việc này nằm ở nhiệt độ. Yếu tố này thường bị hiểu lầm là đồng hành tích cực với ánh sáng. Tấm pin hoạt động tốt nhất ở mức nhiệt tiêu chuẩn khoảng 25°C. Khi nhiệt độ tăng cao, hiệu suất chuyển đổi điện của các tế bào quang điện bắt đầu giảm. Cụ thể:
Với mỗi độ C tăng thêm, hiệu suất có thể giảm từ 0,3 đến 0,5% tùy loại pin.
Vào những ngày nắng nóng đỉnh điểm, nhiệt độ bề mặt tấm pin có thể lên đến 60–70°C – tương đương giảm 10–20% công suất.
Nhiệt độ còn làm tăng nguy cơ xuống cấp vật liệu, lão hóa nhanh lớp phủ và giảm tuổi thọ của hệ thống.
Giải pháp thường được áp dụng là thiết kế khung đỡ nâng cao, tạo khe thoáng phía dưới tấm pin để tản nhiệt tốt hơn. Ngoài ra, một số công nghệ pin như PERC, TOPCon hoặc pin hai mặt (bifacial) cũng có khả năng chống chịu nhiệt tốt hơn, giúp giảm tổn thất do nhiệt.
>> Xem thêm: Trang Trại Điện Mặt Trời – Xu Hướng Tất Yếu Cho Tương Lai Xanh Bền Vững
Trong hệ thống điện mặt trời, bức xạ mặt trời, nhiệt độ và albedo là ba yếu tố tự nhiên có ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất tạo điện. Những điểm quan trọng hơn: chúng không tồn tại riêng rẽ. Mỗi dự án lắp đặt đều là một cuộc “cân bằng động” giữa các yếu tố này.
Trong một số điều kiện lý tưởng, ba yếu tố này phối hợp hài hòa để tạo ra sản lượng điện cao và ổn định.
Bức xạ mạnh + nhiệt độ mát + albedo cao là tổ hợp “vàng” cho điện mặt trời. Bức xạ dồi dào cung cấp năng lượng chính, nhiệt độ thấp giúp pin không bị suy giảm hiệu suất, còn albedo cao từ mái nhà hoặc bề mặt sáng màu bổ sung thêm bức xạ phản xạ.
Ví dụ, một vùng cao nguyên có khí hậu mát mẻ, bầu trời trong và nhiều mặt bằng sáng màu sẽ là môi trường lý tưởng cho điện mặt trời hoạt động hiệu quả quanh năm.
Tuy nhiên, không phải lúc nào các yếu tố này cũng bổ trợ cho nhau. Thực tế, chúng thường gây cản trở lẫn nhau nếu thiếu tính toán kỹ thuật.
Nếu bức xạ cao nhưng nhiệt độ quá nóng sẽ khiến hiệu suất chuyển đổi điện giảm đáng kể. Hiện tượng này thường xảy ra ở những vùng nhiệt đới nắng gắt, mái tôn nóng bức. Thông thường, tâm pin hoạt động ở mức nhiệt độ lý tưởng khoảng 25°C. Khi vượt quá mức nhiệt độ đó, pin mặt trời sẽ có nguy cơ lão hóa nhanh và hỏng hóc sớm.
Nếu albedo cao nhưng ánh nắng yếu, hiệu suất tấm pin không cải thiện được như mong muốn. Trường hợp điển hình như một mái nhà sáng màu vào mùa mưa hoặc ở vùng nhiều mây sẽ phản xạ nhiều ánh sáng, nhưng lại không có đủ bức xạ trực tiếp để tận dụng.
Chỉ khi hiểu rõ tác động lẫn nhau giữa các yếu tố, nhà đầu tư mới có thể đưa ra thiết kế phù hợp, từ đó chuyển sự tương tác từ giới hạn thành lợi thế cạnh tranh.
>> Xem thêm: Năng Lượng Mặt Trời Và Những Chính Sách Tiên Tiến Trên Thế Giới
Hiệu suất của tấm pin mặt trời không chỉ phụ thuộc vào ánh nắng mà còn chịu sự chi phối mạnh mẽ từ albedo và nhiệt độ môi trường. Ba yếu tố này, nếu được tính toán kỹ lưỡng, có thể làm nên sự khác biệt. Bạn sẽ nhìn thấy được điều đó khi so sánh giữa một hệ thống hoạt động bền bỉ, hiệu quả và một hệ thống không đạt được kỳ vọng đầu tư.
Trong hành trình khai thác năng lượng sạch, việc hiểu rõ các yếu tố tự nhiên tác động đến hiệu suất pin mặt trời là nền tảng không thể thiếu. Đây chính là bước đầu tiên để xây dựng một hệ thống điện mặt trời ổn định, hiệu quả và tiết kiệm lâu dài.
LASI sở hữu thiết bị công nghệ cao, giúp đo chính xác bức xạ, albedo, nhiệt độ và nhiều yếu tố môi trường khác. Liên hệ ngay hôm nay để tối ưu hiệu suất từ dữ liệu thực tế – giải pháp thông minh cho hệ thống điện mặt trời của bạn
CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ KHOA HỌC KỸ THUẬT LASI
Bài viết liên quan
Agri Vietnam 2025 – Triển lãm quốc tế lần thứ 5 chính thức trở lại vào tháng 6 tại TP.HCM. Sự kiện lần này khẳng định vai trò trung tâm trong tiến trình hội nhập và đổi mới công nghệ nông nghiệp. Từ một sự kiện nội bộ, Agri Vietnam đã phát triển thành diễn […]
Biến đổi khí hậu, ô nhiễm và khan hiếm nước ngọt đang đặt ngành thủy sản trước bài toán kép: tăng sản lượng nhưng vẫn phải bảo vệ môi trường và đảm bảo sinh kế. Trong bối cảnh đó, nuôi trồng thủy sản đa tầng nổi lên như một giải pháp toàn diện. Mô hình […]
Khi nói về lượng điện mặt trời tạo ra, nhiều người nghĩ chỉ cần có nắng là đủ. Thực tế, sản lượng điện còn chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố quan trọng khác. Hiểu rõ những yếu tố này giúp bạn tối ưu hiệu quả vận hành và tận dụng tối đa công suất […]
Trong bối cảnh năng lượng tái tạo đang trở thành xu hướng phát triển bền vững toàn cầu, điện mặt trời ngày càng được nhiều hộ gia đình và doanh nghiệp lựa chọn. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rằng hiệu suất của hệ thống điện mặt trời có thể bị suy giảm nghiêm […]
Khi nhắc đến điện mặt trời, phần lớn chúng ta đều nghĩ đến ánh nắng – nguồn năng lượng đầu vào không thể thiếu. Tuy nhiên, trong thực tế vận hành, ánh nắng chỉ là một phần của bức tranh tổng thể. Đằng sau sự ổn định và hiệu quả của hệ thống pin mặt […]
Năng lượng mặt trời đang trở thành nguồn năng lượng tái tạo quan trọng trên toàn cầu, giữ vai trò then chốt trong quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế xanh, bền vững. Nhiều quốc gia đã nhận thức rõ tầm quan trọng của năng lượng này. Chính vì vậy, họ đã và đang […]
Trước bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt, Việt Nam đang từng bước chuyển mình mạnh mẽ trên bản đồ năng lượng toàn cầu. Tại Hội nghị COP26, Việt Nam cam kết đạt phát thải ròng bằng “0” (Net Zero) vào năm 2050. Đây là mục tiêu tham vọng, đòi hỏi chuyển […]
Biến đổi khí hậu và khủng hoảng năng lượng đang đe dọa mọi quốc gia trên thế giới. Trước thách thức này, năng lượng tái tạo nổi lên như giải pháp sống còn. Đây là loại năng lượng sạch, được khai thác từ thiên nhiên như gió, mặt trời, nước và sinh khối. Khác với […]
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến phức tạp, các quốc gia và doanh nghiệp đang nỗ lực thực hiện cam kết phát thải ròng bằng 0 (Net Zero). Để hiện thực hóa mục tiêu này, một yếu tố then chốt không thể thiếu chính là hệ thống MRV khí nhà […]
Biến đổi khí hậu đang tái định hình lại cách thức vận hành nền kinh tế toàn cầu. Các quốc gia, doanh nghiệp và nhà đầu tư ngày càng nhấn mạnh cam kết Net Zero – mục tiêu phát thải ròng khí nhà kính bằng 0. Để đạt được điều đó, ngoài việc cắt giảm […]
Nuôi trồng tôm giống là ngành thủy sản phát triển mạnh tại Việt Nam, giữ vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng. Để đạt năng suất và chất lượng cao, người nuôi cần hiểu rõ các giai đoạn phát triển tôm, chọn giống tốt và quản lý môi trường nuôi hợp lý. Đồng thời, […]
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu đang diễn ra với những tác động ngày càng rõ nét, nhu cầu quan trắc chính xác các dòng trao đổi khí nhà kính giữa lớp bề mặt Trái Đất và khí quyển trở nên hết sức quan trọng. Phương pháp Eddy Covariance (Hiệp phương sai […]
