Biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, trạm thời tiết không còn chỉ phục vụ ngành khí tượng. Trong nhiều lĩnh vực, đây là công cụ quan trọng giúp doanh nghiệp vận hành hiệu quả và tuân thủ pháp lý. Vậy bạn đã hiểu rõ các quy định và trách nhiệm liên quan đến việc lắp đặt trạm chưa? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện và dễ hiểu nhất cho doanh nghiệp.
Trạm thời tiết, hay trạm khí tượng, là hệ thống thiết bị đo các yếu tố khí hậu tại một khu vực nhất định. Các thông số thường gồm nhiệt độ, độ ẩm, lượng mưa, tốc độ và hướng gió, bức xạ mặt trời và áp suất khí quyển. Tùy theo mục đích sử dụng và đặc thù ngành nghề, trạm có thể vận hành thủ công hoặc tự động.
Trong các lĩnh vực như nông nghiệp, thủy sản, năng lượng tái tạo, môi trường hay hàng không, trạm thời tiết không chỉ là thiết bị đo đạc đơn lẻ. Nó còn là “mắt thần” giám sát khí hậu. Nhờ vậy, các doanh nghiệp có thể chủ động lên kế hoạch sản xuất, đảm bảo an toàn và tối ưu chi phí. Trạm cũng góp phần giảm thiểu rủi ro nhờ vào khả năng phát hiện sớm các biến động thời tiết. Đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt, việc đầu tư và vận hành một trạm thời tiết đạt chuẩn pháp lý là yêu cầu không thể bỏ qua.
Tại Việt Nam, các quy định về thiết lập, vận hành và chia sẻ dữ liệu từ trạm thời tiết đã được ban hành tương đối rõ ràng. Đặc biệt là khi Luật Khí tượng Thủy văn (KTTV) chính thức có hiệu lực từ năm 2016. Việc này đã tạo nền tảng pháp lý đầy đủ cho hoạt động lắp đặt trạm.
Đây là văn bản pháp lý nền tảng, điều chỉnh toàn bộ hoạt động quan trắc KTTV. Trong đó, Điều 18 quy định tổ chức, cá nhân lắp đặt trạm KTTV chuyên dùng phải thực hiện đăng ký với cơ quan có thẩm quyền, đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật, an toàn và kết nối chia sẻ dữ liệu. Ngoài ra, Điều 19 cũng yêu cầu dữ liệu từ các trạm chuyên dùng có thể được khai thác để phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội, phòng chống thiên tai nếu đạt yêu cầu chất lượng.
Nghị định này hướng dẫn chi tiết thi hành một số điều của Luật KTTV. Đặc biệt, tại Điều 11, có hướng dẫn cụ thể thủ tục đăng ký trạm khí tượng thủy văn chuyên dùng cho tổ chức, doanh nghiệp. Việc này giúp cơ quan quản lý Nhà nước nắm được hiện trạng mạng lưới trạm trên toàn quốc. Từ đó có cơ sở tích hợp dữ liệu phục vụ cảnh báo thiên tai.
Đây là quy chuẩn áp dụng cho các trạm khí tượng tự động. QCVN 46 quy định chi tiết từ độ chính xác cảm biến, điều kiện lắp đặt, khoảng cách đến vật cản, đến quy trình bảo trì, hiệu chuẩn thiết bị định kỳ. Tổ chức, doanh nghiệp có trạm phải đảm bảo trạm của mình đạt chuẩn này nếu muốn chia sẻ dữ liệu hoặc kết nối vào mạng lưới quốc gia.
Không phải mọi doanh nghiệp đều bị bắt buộc phải xây dựng trạm thời tiết. Tuy nhiên, trong một số lĩnh vực cụ thể, quy định pháp luật yêu cầu rõ ràng về việc này:
Trong lĩnh vực điện mặt trời và điện gió, các nhà máy bắt buộc phải lắp đặt trạm quan trắc thời tiết riêng. Yêu cầu này được quy định bởi Bộ Công Thương và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN). Dữ liệu thu được từ trạm phục vụ cho việc điều độ công suất và lập dự báo nội bộ. Đồng thời, các số liệu này cũng được gửi về Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia (A0). Những yếu tố thường được đo gồm bức xạ mặt trời, tốc độ gió, nhiệt độ, độ ẩm và áp suất khí quyển.
>> Xem thêm: Các Loại Năng Lượng Tái Tạo: Chính Sách Việt Nam Đang Dẫn Lối Tương Lai Xanh
iện nay, các mô hình nhà màng, nhà kính trồng rau, dưa lưới hoặc thảo dược quy mô lớn đều cần trang bị hệ thống điều khiển môi trường tích hợp trạm thời tiết mini. Mục đích chính là tự động hóa tưới tiêu, điều chỉnh ánh sáng, đóng mở mái che và phòng ngừa các rủi ro khí hậu như mưa đá hay sương muối.
Dữ liệu từ trạm thường được kết nối với hệ thống IoT. Nhờ đó, toàn bộ quá trình vận hành được tối ưu và giảm thiểu can thiệp thủ công.
Theo Nghị định 08/2022/NĐ-CP, một số ngành nghề có nguy cơ cao gây ô nhiễm bắt buộc phải quan trắc khí tượng tại chỗ. Điều này nhằm đánh giá sự phát tán khí thải và bảo vệ môi trường xung quanh. Trạm thời tiết là một thành phần không thể thiếu trong hệ thống quan trắc môi trường tự động.
Thay vì thu thập dữ liệu thủ công và chờ người vận hành ghi chép, trạm thời tiết hiện đại sử dụng các module IoT để truyền dữ liệu tự động. Dữ liệu được gửi theo thời gian thực thông qua các chuẩn kết nối như GSM, LoRa, Wifi hoặc mạng LAN.
Nhờ đó, doanh nghiệp có thể truy cập thông tin mọi lúc, mọi nơi. Thậm chí họ còn có thể truy cập kể cả khi trạm đặt tại vùng sâu, vùng xa hay trên biển. Kết nối không dây cũng giúp giảm đáng kể chi phí lắp đặt dây tín hiệu. Điều này đặc biệt có lợi với các nhà máy quy mô lớn hoặc trang trại diện rộng.
Một trong những bước tiến đột phá là việc tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) vào hệ thống xử lý dữ liệu của trạm. Thay vì chỉ lưu dữ liệu thô, các thuật toán AI có thể:
Tự động phát hiện bất thường trong chuỗi số liệu. Ví dụ: phát hiện cảm biến lỗi hoặc đột biến thời tiết bất thường.
Chuẩn hóa dữ liệu đầu ra theo định dạng quốc tế như WMO (Tổ chức Khí tượng Thế giới).
Dự báo thời tiết vi mô (microclimate) tại khu vực trạm. Việc này dựa trên phân tích dữ liệu lịch sử kết hợp mô hình học máy (machine learning).
Cảnh báo sớm khi điều kiện khí hậu vượt ngưỡng nguy hiểm. Nhờ vậy, nó hỗ trợ phòng tránh thiên tai hoặc điều chỉnh kế hoạch sản xuất.
Đây chính là tiền đề giúp các doanh nghiệp xây dựng hệ thống quan trắc chủ động, có khả năng tự học và thích ứng, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào dữ liệu từ cơ quan khí tượng trung ương.
Trạm thời tiết hiện đại thường đi kèm dashboard hiển thị dữ liệu thời gian thực trên nền tảng web hoặc app mobile. Dù bạn đang ở văn phòng, trên xe hay đi công tác, chỉ cần vài thao tác là có thể:
Xem chi tiết các chỉ số: nhiệt độ, độ ẩm, lượng mưa, gió, bức xạ… theo thời gian thực hoặc dữ liệu theo giờ/ngày/tháng.
Tải báo cáo Excel/PDF để phục vụ kiểm tra nội bộ hoặc báo cáo pháp lý.
Nhận cảnh báo qua email hoặc SMS khi điều kiện vượt ngưỡng định sẵn.
So sánh dữ liệu giữa nhiều trạm trong cùng hệ thống.
Việc tập trung hóa toàn bộ dữ liệu tại một điểm quản lý giúp doanh nghiệp ra quyết định nhanh hơn. Từ đó, họ có thể kịp thời điều chỉnh quy trình vận hành hiện tại. Mặt khác việc này cũng tăng cường phối hợp với các bộ phận hiệu quả.
Trong môi trường ngoài trời hoặc những vùng thiếu hạ tầng điện lưới, nguồn điện cho trạm thời tiết luôn là thách thức. Giải pháp được áp dụng hiện nay là tích hợp pin mặt trời và bộ lưu trữ điện dự phòng.
Tấm pin năng lượng mặt trời cung cấp nguồn điện liên tục vào ban ngày.
Bộ pin lithium tích trữ sẽ hoạt động khi trời tối, mưa kéo dài hoặc mất nắng. Nó đảm bảo trạm vẫn duy trì kết nối và lưu dữ liệu.
Hệ thống còn có thể tích hợp cảm biến theo dõi trạng thái pin. Nó có chức năng cảnh báo nếu nguồn sắp cạn hoặc gặp sự cố.
Nhờ đó, trạm có thể hoạt động ổn định 24/7 mà không cần phụ thuộc vào nguồn điện lưới. Điều này đặc biệt phù hợp với các khu vực vùng sâu vùng xa, trên biển, đê điều, đỉnh núi hoặc trong các mô hình canh tác nông nghiệp cách xa khu dân cư.
>> Xem thêm: Năng Lượng Tái Tạo – Chìa Khóa Hiện Đại Hóa Hệ Thống Điện Quốc Gia
Trạm thời tiết ngày nay giữ vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực. Cụ thể có thể kể đến như nông nghiệp, công nghiệp, năng lượng và môi trường. Doanh nghiệp cần tuân thủ đúng quy định pháp lý và vận hành hệ thống theo chuẩn kỹ thuật. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro mà còn tối ưu việc khai thác dữ liệu khí tượng trong quá trình ra quyết định.
Nếu doanh nghiệp vẫn còn vướng mắc về chính sách hoặc chưa rõ giải pháp triển khai trạm thời tiết, LASI sẵn sàng đồng hành. Chúng tôi cung cấp tư vấn chuyên sâu và giải pháp phù hợp với từng nhu cầu cụ thể.
CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ KHOA HỌC KỸ THUẬT LASI
Trụ sở: LASI Building, 345 Kim Mã, Ngọc Khánh, Ba Đình, Hà Nội
Văn phòng: 62 Nguyễn Khang, Yên Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội
Hotline: 0988 279 911 – (84-24) 3771 2880
Email: Info@lasi.com.vn
Bài viết liên quan
Ngành tôm Việt Nam đã và đang giữ vai trò quan trọng trong kim ngạch xuất khẩu thủy sản, với thị trường trải rộng trên hơn 100 quốc gia. Tuy nhiên, sự phát triển bền vững của ngành phụ thuộc lớn vào khả năng đáp ứng tiêu chuẩn tôm xuất khẩu mà các thị trường […]
Trong bối cảnh ngành thủy sản toàn cầu đang dịch chuyển mạnh mẽ sang mô hình sản xuất minh bạch – bền vững – an toàn, việc sở hữu chứng nhận ASC và BAP đã trở thành điều kiện gần như bắt buộc đối với các doanh nghiệp nuôi, chế biến và xuất khẩu tôm. […]
Trong bối cảnh nhu cầu điện năng toàn cầu không ngừng gia tăng, trong khi áp lực giảm phát thải khí nhà kính ngày càng lớn, năng lượng gió ngoài khơi đang được nhiều quốc gia xem là một trong những giải pháp chiến lược để bảo đảm an ninh năng lượng và thực hiện […]
Trong bối cảnh toàn cầu đang hướng mạnh đến phát triển thủy sản bền vững, các tiêu chuẩn quốc tế về khai thác có trách nhiệm ngày càng trở thành yếu tố bắt buộc để tiếp cận thị trường xuất khẩu giá trị cao. Một trong những chứng nhận quan trọng và uy tín nhất […]
Việc Việt Nam nhận thẻ vàng EC vào năm 2017 đã trở thành một dấu mốc quan trọng, cảnh báo về các rủi ro liên quan đến khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU Fishing). Đây không chỉ là vấn đề pháp lý mà còn ảnh […]
Trong bối cảnh thị trường thủy sản toàn cầu ngày càng siết chặt tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm, minh bạch chuỗi cung ứng và phát triển bền vững, thủy sản xuất khẩu Việt Nam phải đối mặt với yêu cầu ngày càng cao từ các nhà bán lẻ quốc tế. Nổi bật trong […]
Việt Nam được đánh giá là một trong những quốc gia có tiềm năng phát triển năng lượng mặt trời và gió hàng đầu khu vực Đông Nam Á, nhờ lợi thế tự nhiên vượt trội về bức xạ mặt trời và điều kiện gió. Trong bối cảnh nhu cầu điện năng tăng nhanh, áp […]
Trong quá trình phát triển năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện gió, một trong những bước quan trọng và mang tính quyết định nhất chính là khảo sát tiềm năng gió. Đây không chỉ là công đoạn thu thập dữ liệu khí tượng đơn thuần, mà còn là nền tảng để đánh giá […]
Trong bối cảnh thương mại thủy sản toàn cầu ngày càng chú trọng đến tính bền vững, trách nhiệm xã hội và an toàn thực phẩm, các chứng nhận quốc tế đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc định hình tiêu chuẩn sản xuất và gia tăng tính cạnh tranh. Trong số đó, […]
Trong những thập kỷ gần đây, xả thải trên biển từ hoạt động hàng hải, công nghiệp ven biển và khai thác tài nguyên biển đã trở thành vấn đề môi trường toàn cầu. Lượng chất thải phát sinh ngày càng lớn trong khi khả năng tự làm sạch của đại dương có giới hạn, […]
Trong bối cảnh khủng hoảng khí hậu đang gia tăng về mức độ và phạm vi ảnh hưởng, các quốc gia trên thế giới đang chuyển dịch mạnh mẽ sang các nguồn năng lượng bền vững nhằm giảm phát thải khí nhà kính và nâng cao an ninh năng lượng. Trong bài viết này, LASI […]
Trong bối cảnh toàn cầu đang chuyển dịch sang các mô hình phát triển xanh và bền vững, năng lượng gió ngoài khơi nổi lên như một trong những nguồn năng lượng tái tạo có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất. Việt Nam, với đường bờ biển dài hơn 3.200 km và điều kiện gió […]
